331
meer en meer gedesorganiseerd werden en alzoo het leger op Java,
ten gevolge van den oorlogstoestand te Atjeh, meer leed dan dit
vroeger het geval was, toen men een corps op expeditie uitzond en
daar de zieken liet gezond worden of sterven en zich niet met de
an vulling van hetgeen er ontbrak bemoeide. Maar het stelsel van
evacuatie heeft dit enorme voordeel, dat het zeer strekt tot behoud
van het leven der Indische militairen. De uitkomsten van dat eva
cuatiestelsel zijn dan ook niet ongunstig. Wanneer men slechts de
maand Februari, waarin de cholera-epidemie het leger te Atjeh zoo
sterk teisterde, buiten rekening gelieft te laten,, zal men, naar ik
meen, een geheel anderen indruk krijgen dan dien, welke de cou
rantenberichten uit Indie steeds maakten.
Het zij mij vergund eenige opgaven aan de kamer mede te deelen.
Het doet mij leed, dat zij niet zoo volledig kunnen zijn als ik wenschte,
omdat sommige mededeelingen tot November geschied, maar later
uitgebleven zijn.
Ik voeg er nog de waarschuwing bij, dat men voorzichtig moet zijn
met het maken van gevolgtrekkingen uit de medegedeelde cijfers,
aangezien, zoo als ik reeds zeide, de sterkte der bezetting zeer
afwisselend was.
INu blijkt uit het journaal van kolonel Pel, dat te Atjeh overleden
zijn: in Augustus 73 personen, waaronder 34 militairen; in Septem
ber 99 personen, waaronder 49 militairen; in October 115 personen,
waaronder 38 militairen; in December 129 personen, waaronder 51
militairen; in Januari 185 personen, waaronder 98 militairen; en
eindelijk in de treurige maand Februari 432 personenwaaronder 277
militairen. In het geheel zijn dus in de zeven maanden, waarvan
ik de cijfers heb opgegeven, 1196 personen overleden waaronder
615 militairen. Laat men nu buiten rekening de maand Februari,
dan zijn in de zes maanden, daaraan voorafgaande, in het geheel
overleden 477 personen, waaronder 217 militairen; cijfers, welke
ongeven even groot zijn als die van de maand Februari alleenmaar
toen heerschte de cholerawaartegen de mensch niets vermag.
Naast deze cijfers behooren gesteld te worden de cijfers van sterfte
onder de geëvacueerden. Daaromtrent rapporteert de leger-komman-
dant op den 53™ November 1874, dat tot op dien dag van de 5025
geëvacueerden waren hersteld 4026overleden 92 en in behandeling
gebleven 792, terwijl 115 werden afgekeurd. Sedert dien tijd is der
gelijke vergelijkende opgaaf niet ingekomen, maar wel is bekend,
