478
den eisch, dat de manschappen den krijg moeten kunnen volhouden,
zoodat de troep compleet hlijft. Men moet den generaal Sherman
bewonderen, die bij den marsch van Atlanta naar Savanah, met 46000
man over een afstand van 320 kilometers, in 't geheel slechts 137
zieken had.
De ziektendoor nadeelige invloeden ontstaandooden meer sol
daten dan 's vijands lood en dikwijls is het mogelijk, die invloeden
door eenvoudige voorzorgen te veronzijdigen.
Gedurende het beleg van Sebastopol hebben de hospitalen in de
Krim, wat betreft het Fransche leger, 7,272,201 verpleegdageu ge
teld; daaronder waren 5,337,888 dagen voor ziekten, niet ontstaan
door 's vijands vuur. De typhus, die eene zoo groote verwoesting
onder de legers der verbondenen aanrichtte, verdween uit het kamp
der Engelschen door de verstandige hygiënische maatregelen die ge
nomen werden.
In de maand Februari 1855 werden in de Fransche hospitalen in
de Krim en te Konstantinopel 7384 typhuslijders opgenomen, van
welk aantal meer dan de helft bezweek. In de zelfde maand kwamen
onder het Engelsche leger slechts vier gevallen van typhus voor,
waarvan slechts een doodelijk. De Franschenzorgeloos als zij waren,
hadden een geneeskundigen dienst die, geplaatst onder de bevelen
der intendance en daardoor initiatief missende, nagenoeg niets had ge
daan om het gevaar te bezweren; terwijl de meer practische Engelschen
aan hunne geneescheeren volledige macht hadden gegeven, en deze,
partij trekkende van de ondervinding, den vorigen winter opgedaan,
nuttige voorzorgen hadden doen nemeneene goede inrichting der
kampen, het gebruik van kleeding die beantwoordde aan de eischen
van het klimaat en eene tonische, overvloedige en afwisselende voeding.
Ten einde te doen ziendat de gunstige verhouding der ziekten
bij de Engelschen geheel te danken is geweest aan de hygiënische
voorzorgen, mogen de volgende cijfers dienen.
In den eersten winter, in de Krim doorgebrachtverloren de Fran
schen 2,31 pCt. der sterkte, of 12 pCt. der zieken. In den zelfden
tijd waren deze cijfers bij de Engelschen 5,70 en 22 pCt.de ver
liezen der Engelschen waren dus nagenoeg het dubbele van die hun
ner bondgenooten de reden hiervan was, dat zij weinig aan den krijg
gewendslecht voorbereidslecht ingerust waren. TJit die dure on
dervinding trokken zij echter nuttige lessen; en in den tweeden winter
verloren de Franschen 2,69 pCt. der sterkte en 19.87 pCt. der zieken;
