479
de Engelschen 0.20 en 2,21 pCt. Het Eransche leger, slecht ge
administreerd, verloor dus veel meer dan den eersten winter, terwijl
het verlies der Engelschen (in 't geheel 606 man op eene gemid
delde sterkte van 50.000 man) niet noemenswaard mag heeten.
Onder overigens dezelfde omstandigheden zullende ondervinding
heeft het ruimschoots aangetoondde legers minder zieken en dooden
tellen, naarmate de geneeskundige dienst beter geregeld is. Op de
1000 soldaten hadden de Eranschen in de Krim 34 gekwetsten en
121 zieken; de Engelschen 33 en 93. In den Amerikaanschen burger
oorlog telde men, op de 1000 man, in het eerste jaar 17 gewonden
en 50 zieken; te zamen 67, welk getal het volgend jaar tot 39
daalde. Bij de Eranschen was de geneeskundige dienst dan ook slech
ter georganiseerd dan bij de Engelschenen bij de Amerikanen werd
al het mooglijke gedaan om ziekten te voorkomen.
Het is van belang, op het nut der gezondheidsleer voor het leger
te wijzen, want lichtelijk is men geneigd, den geneeskundigen dienst
te beschouwen als nutteloos bij het beheer van een leger. Het bo
venstaande zal voldoende zijn om een denkbeeld te geven van de
waarde van het onderwerp, dat ons thans bezig houdt.
In een militair tijdschrift blijven natuurlijk de meer alleen den
arts betreffende aangelegenheden achterwege; ik zal dus b. v. niet
spreken van de ziekten en van de sterfte des legers, dan alleen voor
zoover zulks bij de bespreking van de hygiënische regelen noodig
mocht zijn.
Keuring. De dienst van den soldaat is zwaareerst om hem in
in den kortstmooglijken tijd op te leiden tot een goed militair, later
ten gevolge van de eischen die hem in den oorlog worden gesteld.
Het leven van den soldaat is ook op zich-zelf niet gezondmen
denke slechts aan de nachtelijke wachten, aan den dienst, die vaak
ondanks weer en wind moet geschieden, en aan de opeenhooping van
individuen in een vertrek, het uit het oogpunt der militaire tucht
noodige kazerneleven.
Daarom is het noodig, dat het leger bestaat uit sterke, gezonde,
met geenerlei gebrek behebte mannen. De zwakke soldaten hebben
geeue waarde, omdat hunne kameraden niet op hen kunnen rekenen
zij zijn een last voor den staat, wien zij dikwijls meer kosten dan
een goed soldaat, zonder dat de staat veel partij van hen trekt; hun-
