531
scheidbij snijdende koude gebivakkeerdvooral moest weder eens
warm gegeten wordensedert vier tot vijf dagen was niet gekookt
geworden; het taktisch verband was zeer verslapt; de batterijen had
den geen munitie meer. De volslagen uitputting der troepen vor
derde dringend een weinig rust. Op grond hiervan hadden den 18tleQ
slechts verkenningen plaats, die op vijandelijke achterhoeden stieten,
welke zich krachtig te weer stelden. Eerst den 20en ging de geheele
Badensche divisie (eene algemeene zwenking links uitvoerende om
den vijand naar Doubs te dringen) tot de vervolging over.
Generaal Von Werder had zijne taak aan de Lizaine schitterend vol
bracht; hij had uitkomsten behaald, die, met het oog op de strijdkrach
ten aan beide zijden, waarlijk heroïsch mochten heeten. Terwijl de
sterkte van Bourbaki's leger 140- tot 150,000 man bedroeg, met 360 tot
400 stukken, kan die van Von Werder's troepen ten hoogste op 45,000
man geschat worden. Het leger van Bourbaki had drie volle dagen
met zelfverloochening gestredenvervuld van het vooruitzicht op eene
wisse overwinning. Dat het korps van Von Werder overhoop zou wor
den geworpen, gold als eene uitgemaakte zaak. Gelijk reeds zoo
dikwijls in dezen wisselvalligen oorlog, werden de sanguinische ver
wachtingen van het Pransche volk en zijne machthebbenden door de
weldoordachte en voortreffelijk uitgevoerde tegenmaatregelen van de
Duitsche legeraanvoerders gedwarsboomd. De inwendige kracht van
het Pransche leger was in den driedaagschen beslissenden slag voor
Belfort gebroken geworden; de koen ontworpene en op gelijke wijze
uitgevoerde operaties van Manteuffel met de zuider-armee voerden het
zijne volslagene vernietiging te gemoet. De houding van dat jonge
leger blijft evenwel aanspraak maken op lof. In den felsten winter,
bij de gebrekkigste verpleging, vele nachten onder den vrijen hemel
doorbrengende, heeft het drie dagen lang, ten spijt van ontzettende
verliezen, altijd op nieuw den strijd begonnen.
Wel is waar heeft het zich overtredingen van de krijgstucht en
het volkenrecht te verwijtendie slechts door blinde verbittering van
een verwend, in zijne nationale ijdelheid ten diepste gekrenkt volk
verklaarbaar zijnalleen op deze wijze laat zich het feit der vermin
king van Duitsche gevallenen bij Montbéliard verklaren, wien de
neuzen afgesnedende schedels ingeslagen warenalleen daardoor was
het mooglijk, dat gekwetsten niet verpleegd, maar afgemaakt werden
De verliezen van Yon Werder's troepen waren, gelet op den aard
25
