539
te vullen. Na den vrede was het de taak der Fransche Begeering,
de zwaar beproefde stad te hulp te komen.
De Fransche schrijvers zijn eenstemmig in den lof over onze krijgs
tucht; zij kunnen daaruit de gevolgtrekking maken, dat, waar ge
strengheid tegen burgers werd aangewend of zelfs van de wapens tegen
over hen werd gebruik gemaakt, daarvoor noodzakelijkheid bestond.
Was in den volksoorlog niet krachtig opgetreden, dan zoude de opstand
in den rug der Duitschers onrustbarende afmetiugeu hebben aangeno
men. De Franschen hebben slechts ontzag voor maclit en de zekerheid
dat zij gebruikt wordt. Geheel vrijwillig maakten de Fransche her
bergiers nooit hunne kamers open, levensmiddelen waren volgens hen
zelden voorhandende soldaat kwam van een vermoeienden marseh of
van het bivak, daar werd kort proces gemaakt en de Franschman
uitgescholden of aangegrepen en gedreigd. Dan was alles plotseling
voorhanden: ahMonsieurdest bon! dan waren de bezwaren op
geheven. De ondervinding maakt de meuscheu slim, inen kende daar
door de kunst, de Franschen tot beleefdheid te stemmen, en me
nigmaal is wellicht die kunst ook toegepast op iemand die van het
begin af aan goeden wil bezat.
Er zijn dorpen verbrand, omdat de bewoners handelend optraden
in de strijd; proclamation hielpen niets, ze werden niet gelezen of
niet onthouden. Patrouille op patrouille werd uit zulk in dorp be
schoten; kwam men in het dorp, dan wist niemand er iets van en
verwierp de rnaire het denkbeeld, dat de dorpelingen geweren zouden
bezitten, geheel en al. Nauwelijks hadden de troepen de plaats weer
verlaten of de schoten knalden weer van alle zijden. Er schoot niets
anders overdan de huizen in brand te stekenwaaruit schoten ge
vallen waren. Eerst dan was men veilig.
Een moedwillige, noodelooze vernieling van eigendommen is nu
en dan voorgekomen. Maar ik vraag, welke natie kan met over
tuiging zeggendat haar leger geene personen onder zijne leden telt,
die daartoe evenzeer in staat zouden zijn Iets dergelijks is niet
altijd na te gaan; wanneer iemand betrapt werd op vernieling of
toeëigening van goederendan was zijne straf zwaar en zeker."
Schietkatoen als springmiddel in bommen. Eenigen tijd gele
den heeft de scheikundige bij het Britsche oorlogsdepartement, de
Hoogleeraar Abel, proeven genomen, ten einde na te gaan, welke
