600
Vijf dagen lang duurde die terugtocht door //White Oak Swamp",
een bijna ondoorwaadbaar moeras, zonder wegen of uitgangen, waar
mannen en paarden tot over de knieën door de modder moesten
baden, terwijl de Junizon hen op het hoofd brandde en geen le
vensvoorraad voorhanden was.
Hardnekkig door de gecoufedereerden vervolgdwist Mac-Clellan
tot driemalen toe hun het hoofd te bieden en zich staande te houden,
totdat hij in een veilig kampement bij de James-rivier kwam, 30
mijlen van Richmondalwaar hij zich onder de bescherming zijner
kanonneerbooten bevond.
Lee keerde weder den 8st™ Juli naar de hoofdplaats terug, die
hij ontzet had, en waar men hem als bevrijder ontving. Met zijne
overdreven bescheidenheid viel het hem moeielijk, het oor te leenen
aan de vele ovatiesdie men hem bracht. Hij begreep wel dat, niet
tegenstaande deze overwinningde toestand toch nog zorgvol bleef.
Vergeleken met die van het Zuiden, waren de hulpbronnen der
Noordelijken groot, terwijl Mac-Clellan, alleen, nog 90,000 man
onder de wapens had.
Intusschen was, door de geleden nederlaag, de geestdrift der Noor
delijken niet verlamd; integendeel, 300,000 man werden opgeroepen,
de bevelhebber ontzet van zijne waardigheden en vervangen door den
generaal Rope.
De ondervonden tegenspoed was niet de eenige reden, dat Mac-Clellan
in ongenade was gevallende ware oorzaak lag in persoonlijke vijand
schap tusschen hem en den minister van oorlog Halleck te Washington.
In een aan den president Lincoln toegezonden rapport had Mac-
Clellan het volgende geschreven.
//Deze opstand heeft het karakter aangenomen van eenen oorlog,
hij moet als zoodanig beschouwd, en geleid worden naar de verhevenste
stelregels der christelijke beschaving.
In geen geval moet hij leiden tot onderwerping der bevolking van
een der statenhet moet een oorlog zijnniet ondernomen tegen
de inwoners, maar tegen de gewapende macht en de politieke orga
nisatie. Geen oogenblik mag er toegegeven worden aan het verbeurd
verklaren van eigendommen, noch aan terechtstellingen, noch verdeeling
der staten in districtennoch gedwongen afschaffing der slavernij.
Den oorlog voortzettende, moeten wij alle persoonlijke eigendommen
en de veiligheid van ieder ongewapende eerbiedigen.
//Elk persoonlijk eigendom, dat gebruikt wordt tot een militair doel,
