608
alle pogingen aangewend om de balken aan te voeren, tot het slaan
der pontonbruggen noodig.
De paarden en muilezels zakten geheel in de modder; voor elke
dekplank gebruikte men 150 man, maar alles te vergeefs. Man
nen en dekplanken bleven in de modder steken, terwijl de vijande
lijke schildwachten, aan de overzijde der rivier, hun schertsenderwijs
toeriepen: //Wacht maar, morgen zullen wij u komen helpen." Het
was voor die ongelukkigen, in de felste regen en wind, een verschrik
kelijke nacht, en den volgenden morgen leverde het geheel een nog
erbarmelijker schouwspel op. Aan het oog vertoonde zich een chaos,
van artillerie-, transport- en andere wagens. Muilezels, paarden, alles
worstelde met de modder, en de stukken geschut waren geheel weg
gezonken. Het was nu alleen zaak, een goeden terugtocht te bewerk
stelligen. De levensvoorraad was uitgeput; al de manschappen werden
gebruikt, om de wegen in eenigszins begaanbaren staat te brengen.
Vier en twintig uren daarna begon het federalistisch leger dien moei
lijken terugtocht, welke in de federalistische krijgsgeschiedenis be
kend is onder den naam van moddermarsch.
Lee, die zich niet aan hetzelfde wilde wagen, bleef rustig achter
zijne verdedigende stellingen. Burnside nam zijn ontslag en werd
vervangen door Hooker.
De winter van 1862 op 1863 ging zeer rustig voorbij. Hooker
maakte zijn leger voltallig tot 150,000 man en oefende het. Met
trots wees hij er op, als het //prachtigste en best voorziene leger
van den aardbol." Dat van Lee integendeel, zeer verzwakt door
de verliezengedurende den zomer geleden, kon niets meer aanwerven
in een landdat uitgeput wasin strijdkrachten en geld.
In April 1863 besloot de federalistische bevelhebber, andermaal
eene poging te doen, om de positiën van Prederiksburg te nemen.
Zijn plan was, eerst eenige mijlen hooger op den Rapidan over
te trekken (de Rapidan is eene zijrivier van den Rappahanock, een
weinig boven de stad gelegen)met een gedeelte van zijn leger het
gehucht Chancellorsville te bezettenen het overige gedeelte eene om
trekkende beweging te laten maken, ten einde Lee in den rug te
vallen. De kavallerie was bestemd om de spoorwegen in den omtrek
op te breken, teneinde den terugtocht onmogelijk te maken. Dit plan
was uitstekend bedacht. Chancellorsville toch was slechts aan eene
zijde te bereiken, en juist aan die zijde was Hooker meester. Het
bestond uit een kerkje, een herberg en eenige woningen van mijn-
