613
troepen geziengedurende den marschen wacht met vertrouwen
de uitslag der verdere gebeurtenissen af.
//Geen macht had zooveel moed en geestkracht, vooral gedurende
de laatste tien marschdagen, kunnen aan den dag leggen. Het ge
drag der troepen is, met eene kleine uitzondering, boven allen lof ver
heven. Toch hebben eenigen vergeten, dat zij den goeden naam moe
ten ophouden van het tot dus verre nog onbevlekte leger; en dat
de plichten, die de beschaving en het Christendom voorschrijven, ook
op vijandelijk grondgebied moeten nagekomen worden.
//De opperbevelhebber beschouwt het als de grootste schande voor
het groote leger, en bijgevolg voor de geheele bevolking, om de han
den aan ougewapenden te slaan of particuliere eigendommen niet te
ontzien. De vijand handelde wel is waar niet zoo in onze landstre
ken, maar 'zulke daden verlagen niet alleen hen die ze verrichten of
toelaten, maar werken ook nadeelig op de krijgstucht en de waarde van
het leger en op de bewegingen. Wij voeren alleen oorlog tegen ge-
wapenden, wij moeten onze oogen niet behoeven neer te slaan voor
hen die de wreedheden, hebben gezien, door den vijand bij ons be
dreven; wij moeten de wraak overlaten aan Hem, zonder Wieu wij
niets zouden vermogen.
De opperbevelhebber wil uitdrukkelijk, dat men de particuliere ei
gendommen eerbiedigeen hij beveelt ieder officier, de overtreders van
dit bevel in hechtenis te doen nemen en dadelijk streng te straffen."
Het doel van Lee doorziende, rukten de gefedereerden met ver
snelde marschen naar Pennsylvanië. Lee had met zijn inval in dezen
staat een tweeledig doel; hij wilde, zooals reeds gezegd is, Virgi-
nië ontslaan van de lasten van den oorlog, en tevens Pennsylvanië het
drukkende dier lasten laten gevoelen, om aan de voor vrede gestem
de lieden van het Noorden een krachtig wapen in de hand te geven.
Het toeval kon hem misschien eene der groote steden uit het Noor
den wellicht ook de hoofdplaats in handen spelendan was een
groot zedelijk overwicht behaald.
De generaal Meade had Hooker in het opperbevel der gefedereer
den vervangen.
Lee, die Stuart met diens kavallerie opwachtte, moest te dien einde
zijnen marsch vertragen.
Stuart had bevel ontvangen, om zijn marsch zóó in te richten, dat
hij steeds tusschen de beide legers in bleef, ten einde Lee op de
hoogte te houden van de bewegingen en de plannen van den vijand;
