615
goede soldaten nu noodig. Hij sprak alle gekwetsten aan hen aan
moedigende wanneer zij slechts licht gekwetst waren, zich-zelven zoo
goed mogelijk te verbinden, en in dit gevaarlijke oogenblik weder de
wapens op te nemen.
//Weinigen gaven hieraan geen gehoor. Tegen mij zeide hij //dat
is een treurige dag voor ons, kolonelmaar wij kunnen ook niet al
tijd de overwinning behalen", en toen een zijner generaals wanho
pend was over zijne terugtrekkende brigade, troostte hij hem met de
woorden//Moed gehoudengeneraal, dat is alles mijne schuldik
heb de nederlaag geleden en nu moet gij mij helpen om alles zoo
veel mogelijk te herstellen."
//Met die edele worden zag ik hem zijne uitgeputte troepen ver
zamelen. Het goede voorbeeld, dat hij gaf, vond navolging bij zijne
troepen en zij riepen luidedeze ongelukkige dag doet niets ter
zake; Oom Robert zal ons nog wel te Washington brengen. Niet
tegenstaande de nederlaag was de geest onder de troepen uitmuntend."
Lee had gedacht dat Meade hem den vierden dag slag zou leve
ren en was op alles voorbereid, maar door de groote verliezendie
ook deze geleden had, kwam hiervan niets. De geconfedereerden maakten
zich daarop gereed tot den tergtochtniettegenstaande de federalisten
dien tocht schrikbarend bemoeilijkten, en den trein dikwerf aanvielen,
kwam alles in goede orde aan den Potomac aan.
Den iaden Juli 1863 vond Meade het leger der geconfedereerden
aan den Potomac in volkomen slagorde. Door den hoogen waterstand had
Lee de rivier niet kunnen oversteken. Hoewel Meade aanzienlijke
versterking ontvangen had, had hij noch den 12en noch den daarop
volgenden dagook op aanraden van eenen bijeengeroepen krijgsraad,
den aanval durven ondernemen. Nadat de geconfedereerden een
pontonbrug geslagen hadden, trokken zij den 14enin het gezicht
der federalistenin de volmaakste orde en zonder verliezen te lijden,
den Potomac over en rukten Virginië weder binnenwaarmede deze
veldtocht geëindigd was.
De zaak der Zuidelijken begon een somber aanzien te krijgen. De
laatste nederlaag deed de hoop op een spoedig einde van den oorlog
in rook vervliegen. Terzelfdertijd viel Vicksburg, aan de Misissippi
gelegen, in handen des vijands. De president Davis schreef voor de
inwoners der geconfedereerde staten een algemeenen bededag uit. Lee
vaardigde eene proclamatie uit, waarin hij zijne soldaten aanmoedigde
