616
//God alleen is onze hulp, laat ons Hem bidden, om een naam en
eene plaats te mogen innemen onder de natiën."
Meade was op zijne beurt Virginië binnengerukttwee maanden
gingen echter zonder belangrijke feiten voorbij. Alleen is hier waard
te vermeldeneene stoute poging van Lee om Meade de gemeenschap
met Washington af te snijden. Hoewel hij zijn doel niet bereikte, gelukte
het hem toch, Meade met groot verlies terug te drijven bij Bull's
Run en de kleine stad Charlestown te nemen, waar hij vele gevange
nen maakte. Weinige dagen daarna deed Meade een tegenaanval,
wierp op zijne beurt de geconfedereerden terug, hernam zijne oude stellin
gen en noodzaakte Lee tot achter den Rapidan terug te trekken.
De winter van 18631864 viel in en de beide legers betrokken
dezelfde winterkwartieren als het vorige jaar. Lee had het kwaad te
stellen, gedurende dit jaargetijde, met de voeding zijner troepen. De
landstreek was zoo uitgeput, dat het ration moest gébracht worden op
4 ons varkensvleesch, met een weinig turksche tarwe of koren. Een
oogenblik zelfs vreesde hij, zijne troepen wegens gebrek aan voeding
niet in het kampement te kunnen houden. De ontberingen waren
zoo groot, dat de soldaten begonnen te deserteereu. Slecht gekleed,
nauwelijks gevoed, hadden die veteranen, uitgeput door drie achter
eenvolgende campagnejaren, zich zeiven den naam gegeven van //Les
Miserables de Lee." De roman van Yietor Hugo//Les Miserables",
juist in dien tijd in het Eugelsch vertaald te Richmond uitgegeven,
was door de soldaten met gretigheid gelezen geworden. Eantine,
Cosette, Jean Yaljean, maakten gedurende de lange avonden, tot in
de loopgraven toe, het onderwerp van alle gesprekken uit. Maar ook
meer ernstige boeken werden gelezen en godsdienstoefeningen ge
houden waaraan ook Lee deelnam. Hij leefde ook van het zelfde
ration als zijne soldaten.
Tegen de lente begonnen de nieuwe toebereidselen voor den oorlog,
in het Noorden geschiedde zulks op groote schaal. Door verschillende
wervingen werd het leger der federalisten opgevoerd tot 140,000 man.
Het bevel er van werd deze keer opgedragen aan den generaal Grant,
die sedert korten tijd in het Westen niet ongelukkig gestreden had.
Hij nam het bevel op zich onder de beste omstandighedenhad over
enorme hulpmiddelen te beschikkenstond op goeden voet met de
militaire autoriteiten, was vol moed en geestkracht; dat alles samen
genomen deed Lee in hem een verschrikkelijken tegenstander zien.
Daarbij had hij het voordeel, dat hij geen recruten, maar mannen
