zich daar door te slaan; vonden de geconfedereerdeu echter het gros
van de federalisten op hunnen weg, dan zou de worsteling eene
dwaasheid zijn en een parlementair gezonden worden.
Lee moest toegeven, maar toch hoopte hij nog zich door den vijand
heen te kunnen slaan. Eenige uren daarna berichtte Gordondie de
voorhoede kommandeerde, dat de staat, waarin die voorhoede zich be
vond, geqn kans tot eenig slagen gaf. Na een oogenblik nagedacht
te hebben, zeide hij tot zijne generaals, //ons blijft niets anders over,
dan naar Grant te gaan, maar ik ware liever duizend maal dood." Een
der generaals maakte de opmerking: maar hoe zal men over onze
overgave denken P Indien er nog kans bestaat, zich er door te kun
nen slaan, zal de nakomelingschap ons niet begrijpen."
Lee antwoordde: //Zeer zeker begrijpt men onzen toestand niet, maar
dat is de zaak niet. Schrijft onze plicht ons voor, ons over te geven,
dan neem ik de verantwoordelijkheid er van geheel op mij." Hij was
diep bedroefd.
Tegen een zijner officieren zeide hij, met eene door smart aangedane
stem: //Wat ware het voor mij gemakkelijk, hieraan een einde te maken;
even voor de vijandelijke gelederen te gaan staan, en alles zou voor
mij gedaan zijn; maar neen, wij moeten leven, onze plicht schrijft
ons voor te leven. Wat zou er van de vrouwen en kiudoeren
uit het Zuiden wordenals wij er nog niet warenom hen te
beschermen."
Eene laatste poging werd nog gewaagd. In den morgen van den
9en drong Gordon eene vijandelijke divisie terug, maar hij stuitte
eensklaps op een korps van 80,000 manachter zich had Lee eene
even groote troepenmacht, de strijd was onnoodig. Hij zond een
parlementairom een onderhoud te verzoeken met Grant. De ontmoe
ting der beide bevelhebbers had plaats in eene boerenwoning bij Appo-
matox Court-House.
De houding van Grant was vol achting, die van Lee zeer kalm.
Hoewel zwaar vermoeidliet deze geenerlei gemoedsaandoening blijken.
Hij sprak over niets, als over zijne treurige en moeielijke taak. Nadat
de voorwaarden geschreven en gewisseld warengroetten de beide
generaals elkander en Lee reed naar zijn hoofdkwartier terug.
Het tooneel dat volgde, toen hij onder zijne soldaten terugkwam
laat zich niet beschrijven; men omringde hem, drukte zijne beide
handen en zijne soldaten zochten hem te troosten.
Die ontvangst werkte op het gemoed van den grijzen bevelhebber;
626
