627
met tranen in de oogen zeide hij tegen Gordon: //Waarom ben ik niet
in het laatste gevecht gesneuveld
Zich tot zijne soldaten wendende, sprak hij hen met eene van aan
doening trillende stem aldus aan //Soldatenwij hebben den geheelen
oorlog te zamen gemaakt; ik heb voor U mijn uiterste best gedaan,
mijn gemoed is te vol om U nog langer te kunnen aanspreken."
Het was hem onmogelijk verder te gaan en zoo spoedig mogelijk
ging hij zijn tent binnen. Den volgenden morgen gaf het leger van
Noord-Virginië, dat nog maar 7,800 active manschappen telde, zich
over en de oorlog was geëindigd, toen ook Johnston, op bijna de
zelfde voorwaarden als zijn opperbevelhebber, zich had overgegeven.
Het gedrag der overwinnaars was boven allen lof verheven, zij deelden
hunne dagelijksche voeding met de overwonnenen en hielpen hun zoo
veel mogelijk in alles. Het oogenbiik, om van zijne soldaten afscheid
te nemen, brak voor Lee aan. Hij sprak slechts een paar woorden,
drukte allen, die om hem heen waren de hand, en reed snel weg op
zijn trouwen vos '/de oude traveller", die hem nu, als gevangene op
handslag, onder geleide van een detachement federalistische kavallerie
naar Richmond bracht.
Overal op zijnen weg ondervond hij de meeste blijken van sym
pathie, en de reeds zoo verarmde inwoners gaven alles ten beste om
hun zoo beminden generaal zoo goed mogelijk te ontvangen. Met
droefheid vervuld reed hij Richmond binnen, waar sedert 4 jaren
zijne vrouw en dochters woonden. Hij werd dadelijk herkend en
alles liep uit om hem hulde te brengen, men omvatte zijne knieën,
kuste zijne handen, zoodat hij moeite had te ontkomen om zijn eigen
huis in te gaan, dat hij niet anders als des avonds verliet.
Toen kon men zijn karakter bewonderen. Hoe mistroostig ook,
sprak hij nooit met bitterheid over den vijandhij gaf het voorbeeld
tot gematigdheid en Christelijke liefde. Eiken dag wekte hij zijne
landlieden op tot stille berusting in hun lot en wanneer zij spraken
van het land te willen verlatendan was hij het, die hen er op wees,
dat zij hun vaderland niet kouden verlaten wanneer zij het liefhadden,
dat het hun plicht was te blijven, ten einde te trachten de geslagen
wonden te heelen. Hij zelf gaf het voorbeeldverwierp alle schoone
betrekkingen, die men hem in het Noorden wilde opdragen, evenals
de aanbiedingen van vele rijke bewonderaars in Engeland en Ierland.
Zijn antwoord daarop luidde altijd//Ik ben er U allen zeer dankbaar
