221
Het strategisch geheel omsingelde leger CD bevindt zich in betere
omstandighedenzoo het er partij van weet te trekken, dan het om
singelende leger AB.
Napoleon te Austerlitz, Benedek te Sadowa bevonden zich in den
toestand van het leger CD. Deze schikking heeft den eerste eene
schitterende overwinning, den tweede eene verschrikkelijke nederlaag
bezorgd.
Kan men uit deze twee voorbeelden en uit duizend anderewaarin,
voor vele lieden, dezelfde oorzaken lijnrecht tegenovergestelde uit
komsten schijnen te hebben voortgebracht, afleiden, fdat het onmooglijk
is, voor den oorlog vaste regels en zelfs algemeene beginselen aan te
wijzen? dat de geschiedenis de eenige school is, waaruit men eenige
goede inlichtingen kan putten
Gaan wij na, wat er waars is in deze uitspraak.
Zoo men alleen de geschiedenis raadpleegt, zoo men uitsluitend
afgaat naar de op het eerste gezicht te vatten feiten en zoo men
ziet, dat dikwijls in den oorlog dezelfde oorzaken lijnrecht tegen
overgestelde uitkomsten ten gevolge hebben, is men bijna gerech
tigd er uit te besluiten, dat het toeval de veldslagen leslist, en
dat de geschiedenis, die men beschouwt als de eenige krijgsschool,
niets leert. Maar als men de feiten ontleedt en ontbindt'als men
ze tot in hunne geringste bijzonderheden onderzoekt, eindigt men
met te ontdekken, waarom schikkingen, schijnbaar gelijk, hier
gunstige, daar ongunstige uitkomsten hebben gegeven. De histo
rische feiten nu achtereenvolgens en ordelijk^ waar te nemenze
onderling te vergelijkenterwijl men rekening houdt van bijkomende
omstandigheden en van al de schijngestalten, die zij hebben door-
loopenis de eenige goede weg om gevolgen te trekkende eenige
praktische beoefening van de wetenschap, waartoe die feiten be-
hooren.
Door aldus te werk te gaan is Jominialvorens eenige krijgs
verrichting te hebben bijgewoond, er in geslaagd, de groote beginse
len van de strategie te ontdekken en een zijner beste boeken te
schrijven: Traité des grandes operations militaires, ou VHistoire
critique des guerres de Frederic le grandcompare [au systeme
de guerre de Napoleon I, avec un recueil de principes de Vart de
la guerre, welk boek is verschenen in den winter van 1804 op 1805.
(Die eerste uitgaaf heette Traité de grande Taetique; de titel
werd in 1807 gewijzigd, bij de verschijning van het derdedeel. In
1811 beleefden de vier deelen een' tweeden druk. Napoleon noemde
