236
Dog veel troepen achter dit front naar den kant van LuikGend en
Brussel. Het front der Eranschen strekte zich uit achter de Sambre
over eene uitgestrektheid van slechts 3} uur gaans, met hunnen
linkervleugel naar Thuin, hun centrum te Charleroi, hunnen rechter
vleugel naar Chatelet. De ruimte, begrepen tusschen de twee legers,
is het operatie-fronthet schaakbordwaarop de eerste ontmoetin
gen hebben plaats gehad en eindelijk het gevecht van Guatre-Bras en
de slag van Ligny.
11®. Verdedigingslinie. //De verdedigingsliniënzegt Jomini,
//zijn van verschillenden aarder zijn strategische en taktische.
Onder de eersten zijn er, die blijvende of permanent zijn en tot
het verdedigingsstelsel van den Staat behoorenzoo als de versterkte
grensliniën, en andere, die slechts eventueel zijn en slechts betrek
king hebben op de tijdelijke stelling, waarin zich een leger bevindt."
//De grensliniën zijn blijvende of vaste liniën, als zij eene men
geling vertóonen van natuurlijke en kunstmatige hinderpalenzoo als
bergketenen, groote rivieren en vestingen, die onderling een goed
verbonden stelsel vertoonenzoo is de Alpenketentusschen Piemont
en Drank rijk, eene verdedigingslinieomdat de begaanbare doortochten
voorzien zijn van vestingen, die aan een leger groote belemmeringen
in den weg zouden leggen, en omdat bij den uitgang der bergpassen
groote wapenplaatsen de verschillende dalen van Piemont dekken.
Eveneens kunnen de Pijn, de Oder, de Elbe ook in sommige opzichten
beschouwd worden als vaste verdedigingslinien, uit hoofde van de
belangrijke vestingen, waardoor die rivieren worden beschermd."
De verdediging van de grenzen door eene lijn van vestingen is
een verouderd stelsel, en sinds het gebruik van den stoom meer na-
deelig dan nuttig. Wij zullen er op terugkomen in het hoofdstuk:
Verdediging van de staten.
//Wat de eventueele verdedigingslinien betreft," voegt Jomini er bij,
//kan men zeggen, dat elke eenigszins breede rivier, elke bergketen
en elk groot défilé, die op hunne toegankelijke punten eenige tijde
lijke verschansingen hebbenkunnen beschouwd worden als verdedi-
gingsliniëndie te gelijk strategisch en taktisch zijn, omdat zij ge
durende eenige dagen den marsch van den vijand ophouden en hem
dikwijls verplichten van den koristen weg af te wijken om een min
der moeilijken overgang of doortocht te zoekenin dit geval ver
schaffen zij blijkbaar een strategisch voordeel, maar zoo de vijand ze
in het front en door eene bestorming aanvalt, hebben zij ook een
