Om eene goede richting aan de operatie-zones te geven, om een
goed veldtochtsplan te ontwerpen, moet men bij benadering weten te
schatteD, waar de tegenstander zich bevindt, en wat hij kan onder
nemen. Zulke schattingen, die moeilijk schijnenleert men gemak
kelijk; men noemt dit: de diagnostiek van den oorlog te bezitten.
De beschrijving van een oorlogstooneel zal beter doen vatten, welke
partij men kan trekken van eene goede toepassing dezer voorschrif
ten, dan afgetrokkene theoriën en breedsprakige dogmatische betoogen.
Voorbeeld: In 1866, in den veldtocht van Bohememaakten voor
beide partijen de landstreken, begrepen tusschen de Elbe en de Oder,
dus Saksen, Lausnitz, Silezië, Moravië en Boheme, het oorlogstooneel
uit (zie in de Hollandsche vertaling van Büstow's werk over dien
oorlog de kaart, overgenomen uit Petermann 's Geographisc7ie Mitthei-
lungen. Er.). Weenen 'was het beslissende objectief van de Pruisen,
Berlijn dat van de Oostenrijkers. De twee oorlogvoerenden hadden
ieder hunne hoofdstad, het middelpunt van de macht hunner staten,
tot basis.
Wat de Pruisen betreft, was het oorlogstooneel verdeeld in drie
duidelijk gescheidene operatie-zones: Saksen vormden den rechter,
Lausnitz den middelsten, Silezië den linker. Door deze drie gordels
hebben de drie Pruisische legers geopereerd naar Boheme, om te za-
men te komen te Gitschin, het eerste objectief hunner manoeuvres.
Vóór de opening van de vijandelijkheden strekte het strategische
front der Pruisen zich uit over een cirkelboog van honderd lieues,
van Ratibor, aan de Oder, tot Torgau, aan de Elbe, gaande door
Schweidnitz en Görlitz.
Van dit uitgestrekte front zijn de drie Pruisische legers den zes
tienden Juni opgerukt: dat van Herwarth von Bitteufeld, om in Sak
sen te vallen; dat van Erederik Karei, om Lausnitz binnen te drin
gen, en dat van den Pruisischeu Kroonprins, om de engten van
Glatz te naderen. Hunne eerste operaties hebben dus plaats gehad
door drie afzonderlijke zones, die van elkander waren verwijderd.
Het leger van Herwarth zich den 21en Juni met dat van Ere-
derik Karei vereenigd hebbende, trokken zij den 23cn Boheme bin
nen door de passen van Zittauterwijl dat van «onzen Erits" door
de passen van Glatz voortrukte. De inval in Boheme is dus ge
schied langs twee zones, veertig lieues van elkander gelegen. Deze
manoeuvre stelde de Pruisen aan te meer gevaar bloot, omdat Git
schin, hun eerste objectief, het vereenigingspunt hunner legers, ook
het punt van samentrekking der troepen van den vijand was.
245
