dezen merkwaardigen veldheer. Maar het blijft de vraag, of dit
ontwerp nog goed was op het oogenblik, toen het er op aan kwam
het te volvoeren, op het oogenblik, waarin de Pruisische legers reeds
in aantocht waren.
//Zoo er voordeel in gelegen is zich te plaatsen op de centrale ope
ratie-lijn (hij wil zeker zeggen: op het ontmoetingspunt waarheen
de lijnen loopen, door de legers van den tegenstander gevolgd), moet
men noodwendig ruimte genoeg om zich hebben, opdat het mooglijk
zij een zijner wederpartijders op een afstand van eenige dagmarschen
te gaan opzoeken en daarna nog tijd genoeg over te houden om te
rug te keeren tot den ander. Zoo deze ruimte zeer beperkt is
loopt men gevaar, met zijne beide tegenstanders te gelijk te doen te
hebben. Als een leger op het slagveld iu het front en in de flank
wordt aangevallen, doet het er weinig toe, of het op de centrale ope
ratie-lijn staat; wat vroeger een voordeel was uit een strategisch
standpunt, is een nadeel geworden uit het taktische oogpunt, (f)
Zoo men de Pruisen liet voortrukken tot de Elbe en de Iser, zoo
de défilés, die zij moesten doortrekken om uit die dalen te komen,
in hunne macht vielen, werd het blijkbaar zeer bedenkelijk tusscheu
twee legers voorwaarts te dringen. Door het eene aan te vallen
liep men gevaar zelf aangevallen te worden door het andere."
Deze twee laatste volzinnen, geschreven met de bedoeling om den
auteur te rechtvaardigenbehelzen de meest onheilzwangere leer.
Vooreerst lag de samentrekking van de drie legers bij Josephstadt,
door Von Moltke genoemd als het vereenigingspunt voor de opera
ties, niet in zijn oorspronklijk plan; Gitschin, door Von Moltke zei-
ven aangewezen als ontmoetingspunt voor zijne legers, was juist de
plek, van waar Benedek het voordeeligst de legers elk op zich zelf
had kunnen bevechten, door zich het eerst te werpen op dat, het
welk het eerst uit de bergen iu de vlakte zou deboucheeren en daar
na terug te keeren om den ander te bestrijden.
Het is ook eene groote dwaling te zeggen, dat de bergen verde-
248
Merkwaardig! Ja, als flankeur, maar niet als generaal. Von Moltke echter
schijnt zijn tegenstander met voordacht te gunstig te schetsen, in plaats van hem en
daardoor zijne eigene overwinning en zich zeiven te verkleinen. Er.
(f) Dit denkbeeld bevat het hierboven uiteengezette beginsel, te weten: dat, zoo
het voordeelig is zich strategisch te laten omsingelenmenalvorens ook taktisch te
worden ingesloten, tot deu aanval moet overgaan. v. d. Y.
