276
quête omtrent hetgeen door de geneeskundige dienst is verzuimd.
Dat er in sommige gevallen verzuim kan hebben plaats gehadwil
ik natuurlijk niet ontkennen; er had misschien hier of daar be
ter kunnen gehandeld worden. Maar zeker is het, dat al de ver
schillende diensten in Atjeh de erkentelijkheid van de vertegen
woordiging verdienen voor de buitengewone inspanningdie zij zich
getroost hebben. Men denke aan de beschikbare middelen en zij
toch billijk.
De geachte spreker van de verplaatsing van het hospitaal (te
Atjeh) naar de sawah's buiten den Kraton. Ik herinner mij evenwel
korten tijd geleden den geachten spreker te hebben hooren spreken
van het verwonden van militairen in den Kraton. Het spreekt dus
van zelf dat, voor dat de laatste versterkte position door den ge
neraal Pel waren veroverd, de zekerheid buiten den Kraton veel te
wenschen overliet. Daarin is de natuurlijke explicatie gelegen, dat
niet reeds vroeger deze verplaatsing is geschied.
Er is door den Gouverneur-Generaal na de aanvaarding van het
bewind eene zeer ernstige enquête ingesteldwellicht niet zóó als
de geachte spreker bedoelde, met het oogmerk om te kortkomiugen
te ontdekken, maar meer om zich rekenschap van wat geschieden
moest te geven. Eene kommissie werd belast met een onderzoek naar
den ganscheu hygiënischen toestand in Atjeh, en die kommissie
heeft een hoogstbelaugrijk rapport uitgebracht. Aan dit rapport is,
voor zoo ver de voorgestelde maatregelen doelmatig voorkwamen, gevolg
gegeven. Bedrieg ik mij niet, dan zijn nu reeds twee afzonderlijke
schepen bestemd tot evacuatie; het hospitaal is verplaatstde Kraton
wordt gezond gemaakt door het omhakken van de bamboedoeries die
hem omgaven en door het omverwerpen van de muren, ten einde
hem meer toegankelijk te maken voor den luchtstroom. Ook op de
andere vestigingen wordt veel voor den hygiënischen toestand gedaan.
Maar men kan niet ontkennen dat de plaats der vestigingwaar de
meeste onzer versterkingen liggen, ongezond is; b. v. Oleh-leh en
andere posten zijn bepaald ongezond die meer in het binnenland liggen,
in de richting naar Longbattah, zijn naar het oordeel der kommissie
daarentegen gezonder. Het ligt voor de hand, hoe meer de zaak
zich consolideert en onze vestiging duurzaam wordt, hoe meer men
de ongezonde posten zal intrekken. De aandacht der Indische Re
geering is op den hygiënischen toestand gevestigd, en ik. kan ver
zekeren dat geene poging zal worden verzuimd om dien te verbete
ren. De laatstelijk ontvangen opgaven omtrent den gezondheidstoe-