279
Rombach en Idzerda, alleen een woord van blaam hebben overgehad
voor de verrichtingen van den geneeskundigen dienst, en er ook niet
een woord van lof bijgevoegd hebben voor hunne kunstbroeders, voor
die officieren van gezondheid, die met zooveel zelfopoffering, met
den grootsten ijver en vaderlandsliefde de zware taak vervuld hebben,
gedurende maanden op hen gelegd.
Ik heb het straks erkend: mogelijk is er hier en daar een ver
zuim in ondergeschikte zaken gepleegdmaar de geachte spiekers
gelieven te bedenkenwelke groote bezwaren er verbonden zijn aan
eene expeditie als die naar Atjeh, en welke geheel onvoorziene om
standigheden zich daarbij telkens hebben voorgedaan.
De geachte afgevaardigde uit Delft vroeg straks, waarom het
onderzoek, dat in April ingesteld is, niet vroeger plaats hadmaar
hij herinnere zich dat de cholera-epidemie, die juist in Februari van
dit jaar uitgebroken is, en de zeer slechte gezondheidstoestand ge
durende den jongsten winter vooral aanleiding gegeven hebben tot
het instellen van het onderzoek.
Ik herhaal: mogelijk heeft er een en ander ontbroken aan de maat
regelen, genomen met betrekking tot de hygiene op Atjeh, even als
ik gisteren toegaf aan den geachten afgevaardigde uit den Briel,
dat er nog veel ontbreekt aan de behartiging van de hygiëne op
lava.
Maar men zij toch niet blind voor de omstandigheid, dat de mid
delen daar niet zoo ruim zijn als hier, en dat men toch ook hier
nog klaagt, ja zelfs in onze onmiddellijke nabijheid, over het niet
opvolgen van de wetten van de gezondheidsleer.
De geachte afgevaardigde uit den Briel kwam terug op eene zaak,
die mij bijzonder ter harte gaat en waarover ik reeds vroeger ge
sproken heb: het verplaatsen van de garnizoenen uit de kustplaatsen
naar het binnenland.
Het is eene zaak, die reeds lang in behandeling is en ik heb er
onmiddellijk na mijn optreden de meeste ingenomenheid mede be
tuigd. Maar het Indisch legerbestuur had voor de plaats, waarheen
het garnizoen van Soerabaja zou worden overgebracht, een oord uit
gekozen, dat daarvoor naar ik meende geheel ongeschikt was, omdat
het verbinding miste met den spoorweg die op het oogenblik wordt
aangelegd. Ik heb dus in een naderen brief in het begin van Juli
jl. de aandacht der Indische Regeering gevestigd op de wenschelijk-
heid om, in plaats van het ontworpen kampement te Patjet, liever
een oord te zoeken op een anderen uitlooper van het Ardjoeno-ge-
