•384
man. Hieruit blijkt, dat in den oorlog de grootste resultaten dikwijls
met weinig offers verkregen kunnen worden, mits men te beschikken
hebbe over aanvoerders, die juist en op het goede oogenblik, zonder
aarzeling, zonder uitstel hun slag weten te slaan. Deze zijn zeldzaam
Doch zijn leger van Atalanta tot Savannah voerende, had Sherman
nog slechts eene eerste schrede gedaan naar zijn doel. Op den weg
naar Richmond, zegt hij, moest de vijand ons tegenhouden en ver
slaan, anders zou noodzakelijk de oorlog gedaan moeten zijn.
Lincoln en Grant hebben, nu de uitslag van den tocht zoo ge
heel de voorspellingen van Sherman hebben bewaarheid, zoo vol ver
trouwen in zijn blik en zijn oordeel, dat zij, instede van hem be
velen te gevenveeleer hem vragen wat nu verder gedaan moet
worden. Terzelfder tijd vernam men, dat ook in het Westen zijn
vermoeden was bevestigd geworden; Hood, woedend dat men zich
niet meer aan hem stoorde, had zich te Nashville op de versterkin
gen van den generaal Thomas geworpenen deze waren voor hem
een leeuwenkuil geweest; zijn kleine leger was ten eenemale verslagen,
en wat er van over bleef, trachtte over de bergen Yirgiuië te be
reiken. In Yirginië waren alzoo de laatste krachten van den opstand
vereenigd. Daarheen zal Sherman zich- nu, aan het hoofd zijns legers,
begeven. De mogelijkheid bestaat schrijft hij aan Grantdat
Lee Richmond verlaat, U vermijdt en mij aanvalt; in dat geval re
ken ik er op, dat gij hem op de hielen zult zijn. Ik ben zeker,
dat ik het geheele net van spoorwegen van Noord- en Zuid-Carolina
kan vernielen en met de eerste lentedagen aan de Roanok kan zijn.
Indien Gij u sterk genoeg acht om Lee uit zijne verschansingen te
verdrijven, reken ik mij in staat, hem in het open veld te weerstaan.
Na een wintertocht van twee maanden komt Sherman te Golds-
borough, op de grenzen van Virginië, aan. Onderweg had het leger
Columbia, de hoofdstad van Zuid-Carolina, bezet en verbrand; Char
leston had zich overgegeven en alle spoorwegen waren vernield. De
kring vernauwde zich meer en meer om het brandpunt van den op
stand. Jong en oud, rijk en arm verloor zijne illusiën.
De beslissende crisis naderde. In de erkende onmogelijkheid om
de liniën van Richmond stormenderhand te nemen, moest men de
insluiting voltooien, ten einde den vijand door den honger tot de over
gaaf te dwingen. Aan het leger van Sherman werd deze taak op
gedragen. Waarschijnlijk zou Lee, in stede van zich te doen in
sluiten, uit zijne verschansingen te voorschijn komen en, met de van
