408
zich te veel inlaten met de statistiek en te weinig met de louter ge
neeskundige zijde.
De heer Chenu sta mij toe hem hier eene aanmerking te maken.
Misschien was alleen hij in staat het zoo ingewikkelde vraagstuk der
militaire hospitalen een weinig toe te lichtenhij heeft gegevens van
allerlei aard in handen, en zijne bijzondere bevoegdheid stelde hem
in staat deze gegevens zoo te rangschikkendat men er een alge
meen besluit uit trekken kon. Hij heeft niets van dit alles gedaan;
de bijzonderheden omtrent heelkundige ziekteleer zijn overvloedig in
zijn boek medegedeeld, maar men vindt er slechts zeer onbepaalde
en zeer ongenoegzame aanwijzingen omtrent de verschillende stelsels
van ziekenhuis-inrichting; dat toch was de eenige waarlijk nieuwe en
belangrijke te onderzoeken zaak.
Sinds eenige jaren, sinds den burgeroorlog in Amerika, heeft men
de meening geuit, dat de vaste ambulances moesten worden opge
richt in houten loodsen of in tentenniet in steenen gebouwen, hoe
ruim en goed ingericht deze ook zijn.
Men zoude daardoor de altijd zoo bedenkelijke ziekten, die de
wonden vergezellen, voor een groot deel voorkomen en in sterke
verhouding de sterfte verminderen. Over die meening werd niet van
gedachten gewisseld, want niemand opperde ernstige bedenkingen,
maar zij werd met veel warmte ontvouwd en verdedigd door de art
sen en door het publiek. Dat was dan ook eene oplossing, die uit
elk gezichtspunt bekoren moest. De loodsen en tenten zijn overal
spoedig op te richten, zij zijn gemakkelijk te vervoeren, zij kunnen
bewonderenswaardig gelucht worden, en daar zij niet veel kostenzou
men zoo er bij toeval eene besmettelijke ziekte in ontstond, ze slechts
behoeven te verbranden. Naast deze aanmerkelijke praktische voordee-
len, was het stelsel in overeenstemming met de theoretische denkbeelden,
die men zich vormde van besmetting, van uitwasemingenvan aanste
kelijkheid, en er ontbrak slechts één ding aan: de bekrachtiging door
de ervaring. Aanvanklijk in Amerika op vrij groote schaal beproefd,
werden zij dit ook in Europa gedurende den jongsten oorlog, en wij
hebben er een groot getal van zien dienst doen gedurende het eerste
beleg van Parijs en de Commune. Het zoude zeer belangwekkend
en zeer leerrijk geweest zijn eene volkomene monografie van deze
hospitaal-inrichting te hebben; zij was te gemakkelijker te maken,
omdat men zeer verschillende punten van vergelijking onder zijn
bereik had, want er waren in dien oogenblik te Parijs ziekenhuizen
