4,15
De gezamenlijke sterfte der gekwetsten en zieken is dus 24,8 pCfc.
geweest.
Als men deze cijfers nagaat, die ongelukkigerwijze zoo gegroepeerd
zijn, dat zij geene strenge vergelijking kunnen doorstaan, ziet men
reeds dadelijk, dat het getal der gekwetsten, op eene kleinigheid na,
aan beide zijden gelijk is geweest, ondanks de meestal zeer on
gunstige omstandigheden, waarin de Franschen zich bevonden. Het
is waar, dat het effectief van het Fransche leger geringer was, maar
juist dit maakte een nadeel, eene reden van minderheid uit; boven
dien is de verhouding standvastig gebleven in alle omstandigheden,
zelfs toen de legers nagenoeg even sterk waren, zooals te Metz, waar
de Franschen gedurende den geheelen veldtocht 42,500 man verlo
ren en de Duitschers 44,200.
Een tweede punt, dat de aandacht treft, is de ontzettende hoe
veelheid zieken en de ontzettende sterfte. Immers, als men het getal
gesneunelde Franschen gelijk aan dat der gesneuvelde Duitschers on
derstelt, dus ruim 17,000, wat waarschijnlijk is bij de gelijkheid van
het getal gekwetsten, en als men in aanmerking neemt, dat, behalve
de pokken, geene enkele gevaarlijke epidemie gewoed heeft, moeten
de (overblijvende) 100,000 dooden zeer ongelijk verdeeld worden tus-
sclien de zieken en gekwetsten.
Met de bescheiden, die men tegenwoordig in handen heeft, zou
het moeilijk, om niet te zeggen omnooglijk, wezen met eenigejuist
heid de sterfte van deze en van gene te bepalen, maar wij hebben
daaromtrent zijdelingsche gegevens, die eenige waarde bezitten. Men
heeft hierboven gezien, dat in de drie groote ambulancen van de Sociélé,
die met hun drieën 276S gekwetsten hebben verpleegd, het alge-
meene gemiddelde der sterfte 14,5 pCt. geweest isdeze drie ambulan
cen nu behoorden tot het kleine getal van die, welker inrichting
nagenoeg behoorlijk was. Te Metz is de sterfte meer dan 15 pCt. ge
weest; in een groot aantal ambulancenom Sedan opgesteldheeft
zij 20 pCt. en zelfs 27 pCt. bedragen Men kan dus, zonder te over
drijven, zeggen, dat, ofschoon men zich in zijn eigen land bevond
en men alle te begeeren hulpmiddelen bij de hand had, de sterfte
der gekwetste Franschen het dubbels was van de sterfte der gekwet
ste Duitschers
Dat is eene werkelijk hartverscheurende uitkomst, die blijkbaar
ligt aan het gebrek aan organisatie, aan de bedroevende wanorde, die
overal en in alles heerschte. Als bewijs hiervoor wil ik slechts deze
