461
eenige tijd zal overschieten voor oefeningen in pionnierarbeid. Doch
wij hebben in Indië, zeker geen 28 maanden beschikbaar om onze
soldaten alleen te oefenenwij moeten onze soldaten meer gebruiken.
Ons leger is het is algemeen erkend een uiterst minimum
wij hebben nooit meer soldaten dan wij bepaald noodig hebben.
De Algemeene Order spreekt nog van besparingbij de te werk
stelling van soldaten bij de geniewerken verkregen. Die besparing
zal wel geen reden kunnen zijn om tot de te werkstelling over te
gaan; daargelaten dat men, om de rekening zuiver te maken, bij
het betaalde werkgeld zou moeten voegen al hetgeen de soldaat aan
voeding, logies, kleeding, soldij, gagement enz. aan het land kost,
en in dat geval de soldaten zeer dure arbeiders zouden blijken te
zijn, zoo is het toch zeker, dat over 't algemeen de arbeid van on
geoefende, dikwijls zelfs niet gewillige soldaten veel duurder is dan
die van geoefende werklieden. En neemt men daarbij nu in aan
merking, dat bij den arbeid van soldaten:
het totaal werkuren per dag slechts vijf bedraagt;
de soldaten alleen werken waar zulks niet nadeelig is voor de ge
zondheid
voor schuilplaatsen bij slecht weder moet worden gezorgd
eene ruime hoeveelheid goed drinkwater moet beschikbaar zijn, en
een betrekkelijk groot aantal niet-werkers (kader en zoo noodig een
officier) wordt ingedeeld voor het bewaren van orde, het houden
van politie en van onderopzicht,
dan is wel na te gaandat ook eene geringe betaling nog betrek
kelijk hoog te staan komt.
Eindelijk moeten wij er op wijzen, dat te werkstelling met vrije
inlanders niet reglementair verboden is 14), maar toch o. i. over
wegende bezwaren heeft, vooral in Indië, waar de Europeaan of
Afrikaan zich ver boven den Chinees of inlander verheven rekent, en
ook de inlandsche soldaat weinig genegen isbevelen van zijne niet-
militaire landgenooten op te volgen, iets wat wij uit een militair
oogpunt niet kunnen afkeuren.
Het zal dus slechts bij belangrijke aardewerken of bij bamboe-
constructiën kunnen voorkomen, dat men met fiuanciëel voordeel van
soldaten zal kunnen gebruik maken. Aergissen wij ons niet, dan
was het gebruik van inlandsche militairen bij bamboe-constructiën
te Soerabaja de aanleiding tot de uitvaardiging van meergenoemde
algemeene order, en werden deze inlandsche militairen afgestaan in
