465
schappelijken oorsprong, van gelijke beschaving en onderworpen aan den
zelfden overwegenden ciimatologischen invloed: groote hoogte boven
de zee. In Midden-Afrika kent men tal van voorbeelden van zeer
zachtaardige volken, die als 't ware naast volken van een zeer woest
en wreed karakter wonen.
Misschien verdienen deze laatste verschillen niet het gewicht, dat
wij er uit een maatschappelijk oogpunt aan toekennen. Immers, men
weet, dat de Mongool ons lichtelijk beurtelings als vredelievend en
oorlogszuchtig toeschijnt.
Maar hoe het zij, terwijl men aan den eenen kant daaglijks vol
houdt, dat het klimaat een groot aandeel heeft in de oorzaken (zoo
het niet de eenige oorzaak is) van deze verschillenkan men, aan
den anderen kant, juist het tegendeel volhouden. Er is stof voor
gedachtenwisseling. Men zoude reeds nu twee reeksen feiten kunnen
samenstellen, die tot de twee tegenstrijdige besluiten leiden. Dit
gebrek aan overeenstemming doet slechts te beter onze onkunde in
deze vraagstukken uitkomen, waaromtrent wij in 't algemeen wanen
zoo zeker te zijn.
De heer J. A. N. Périer, dien wij zoo even hebben aangehaald,
doet zeer juist opmerken, dat men //de leer van den invloed der
luchtgesteldheid niet kan doen rijmen met de wisselvalligheden, die
de zeden der volken zoo ingrijpend wijzigen en de instellingen ver
vormen als de klimaten dezelfde blijven of slechts geringe wisselingen
ondergaanen als andere volken hun geluk van land tot land be
proeven zonder daarom van zeden te veranderen." Onder deze laatsten
kan men de Joden noemen, vooral de Zigeuners, die niet, gelijk de
Joden, kunnen wijzen op eene eeuwenoude geschiedenis, eene ge
schrevene overlevering, eene beschaving. Deze twee voorbeelden zijn
merkwaardig. Wat bewijzen zij evenwel tegenover zooveel andere be
kende voorbeelden P
Welk verschillend lot hebben niet de Ariërs van Indië en die van
Europa gehad? Zijn de Oostersche volken niet geneigd tot zekere
onveranderlijke politieke zeden? \_A governo voor onze hervormers.
Men herinnere zich ook het onderzoek in Britsch-Indië, waarbij vele
inboorlingen tot de overheerschers zeiden: //Gij wilt steeds verande
ring, wij willen onveranderlijkheid." Zie o. a. Bagehot, Physics in
Politicsook vertaald in het Eransch en het Duitsch. X.] Ver
schijnt ons de invloed van het klimaat niet in de volheid van zijn
noodlottige macht in het uiterste Noorden, bij de Eskimo's, die nooit
