477
Hij geeft toe, dat de Regeering van een onmondig volk zich b. v.
ook mag bemoeien met aanleg van kanalen. Er schijnt dus wel wat
aan te voeren voor staatsspoorwegen op Java. De bouw van de lijn
Soerabaja-Malang is eene proef, die ons, bij vergelijking met de uit
komsten der twee bestaande particuliere banen, veel kan leeren.
Ik laat nu het woord aan de Revue.
//Volgens de Zeitung des Vereins Deutscher Eisenbahn-VerwaUun-
geneen weekblad vooral gewijd aan de belangen der Duitsche spoor
wegen, bedroeg de ontwikkelde lengte van het net in het geheele Duitsche
Rijk op het eind van het vorige jaar 27004 kilometers. Deze 27004
kilometers laten zich verdeelen in drie categoriënB) 11200 kilom., die
de eigendom zijn der onderscheidene staten van het Verbond; 2e) 14764
kilom., toebehoorende aan particuliere maatschappijen, waarvan het aantal
niet minder dan drie en zestig bedraagt; 3e) 1040 kilom. vormen het
net in Elzas-Lotharingen en behooren rechtstreeks aan het Duitsche Rijk-
Men ziet, dat het Keizerrijk de armste eigenaar is; Bismarck nu wil
het rijker maken. De reden daarvan is zeer eenvoudig. //Ik beu de
de Staat" zeide Bodewijk XIV. De heer Bismarck kan met evenveel
recht zeggenPruisen is Duitschland.
Een gedeelte der door de maatschappijen bezetene lijnen wordt
rechtstreeks door den Staat beheerd, deze ouder-kategorie omvat 2904
kilom.; zoo wij dit getal voegen bij dat der lijnen, die sinds den aan
vang aan de gouvernementen behooren, bevinden wij, dat er in het
geheel 14104 kilom. onder hunne onmiddellijke leidiug staan.
Die hooge en machtige eigenaren zijn
Pruisen, 4271 kilom.
Beieren, 3260
Wurtemberg, 1260
Baden, 1170
Saksen993
Oldenb. en Il.-Darmst. 246
Uit vergelijking van Pruisen's aandeel met dat zijner mede-ver-
bondenen volgt, dat deze laatsten alleen 6929 kilom. bezitten tegen
slechts 4271 van Pruisen. Deze eenvoudige cijfers stellen ons in
staat om de frase van de Allgemeine Norddeutsche Zeitung op hare
juiste waarde te schatten: //Zoo men van opofferingen spreekt, kan
men zeggen, dat in deze aangelegenheid Pruisen het grootste offer
brengt aan het Keizerrijk."
Laat' ons nu onderzoeken, welke de wetgeving op de spoorwegen is
