489
//Bij zijn voorstel tot aankoop der spoorwegen kon Prins Bismarck
rekenen op de toejuiching van de militaire partij, voor welke de
spoorbanen slechts werktuigen voor den oorlog zijn, en die verwacht»
dat het werktuig volmaakt zijn zal, indien het keizerlijk gezag het
overeenkomstig ziju wil zal hebben georganiseerd. De Duitsche krijgs
lieden hebben veel nagedacht over de belangrijke rol, welke de spoor
wegen in de gebeurtenissen van 1870 hebben gespeeld. Dank aan
de spoorwegen zeggen zijheeft de maarschalk Mac-Mahon de over
blijfselen van zijn leger kunnen redden nadat het geslagen was bij
Wörthde spoorwegen hebben het korps van den maarschalk Can-
robert op het laatste oogenblik nog in staat gesteld, deel te nemen
aan de beslissende gevechten die voor Metz geleverd zijn, en van
den anderen kant heeft de vernieling van de lijn tusschen Prouard
en Metz dit korps gedwongen, een gedeelte van zijne macht en het
grootste gedeelte zijner artillerie achter te latenwelke omstandig
heid wellicht den uitslag van het gevecht van 18 Augustus 1870 heeft
beslist. De spoorwegen hebben de Franschen in staat gesteld, hunne
hoofdstad van levensmiddelen enz. te voorzien en gedurende meer
dan vier maanden wederstand te biedenen de groote macht van den
belegeraar, gedurende langen tijd aan dezelfde plaats gebonden, heeft
door de spoorwegen voeding kunnen erlangen. Door de herstelling
der lijn tusschen Amiens en Rouen werd het Duitsche leger, dat
Parijs aan de noordzijde insloot, in staat gesteld wederstand te blij
ven bieden aan de overmacht, en de spoorbaan van Metz naar Parijs
bracht de troepen aan, die den uitval van den generaal Ducrot deden
mislukken. Eindelijk was het de slechte werking der ooster-spoor-
wegendie den zoo goed begonnen veldtocht van den generaal Bour-
baki zoo ongelukkig deed eindigen.
//De Pruisische generaals moeten wel toestemmen, dat in 1870,
bij de mobilisatie des legers, de Duitsche lijnen wonderen hebben
gedaan; zij erkennen, dat de verschillende spoorwegbesturen nage
noeg alles gedaan hebben wat mogelijk was. Krachtens eene sedert
uitgevaardigde wet, zullen die banen in oorlogstijd voortaan op mi
litaire wijze bestuurd worden. Een artikel der constitutie bepaalt
voorts, dat alle spoorweglijnen, waarvan de aanleg in het belang van
's lands verdediging noodig wordt geacht, voor rekening van het rijk
kunnen worden gemaakt, wat de verschillende bondsstaten, over
wier grondgebied men gaat, er ook van mogen denken. Deze be
slissingen en voorzorgen zijn de militaire partij niet voldoende. Die
