508
bergachtige vierkant, dat wij hierboven geschetst hebben, besloten
tusschen den Donaude Save, de Drin en de Timok, geschei
den van Turkije door de hooge bergketen Kopaonikdie het dal
der Morava afsluit, is aan dezelfde oorzaken zijne vrijmaking ver
schuldigd. Deze oorzaken hebhen in Montenegro nog vrij wat krach
tiger gewerkt, want nooit hebben de Turken de bergmassa's van
Tsernagore blijvend kunnen bezetten.
De kaart toont aan, dat Bosnië in dezen oogenblik gehoorzaamt
aan de wetten der historische ontwikkeling, die wij ontvouwen. Im
mers, het is ten eenemale vau het overige van het Eijk afgezon
derd; het leunt van achteren tegen Oostenrijk; de Herzegowinasche
glooiing helt af naar Dalinatië en de eigenlijke Bosnische glooiing
naar de Hongaarsche Save; de nauwe poort Novibazar kan gesloten
worden door Servië ten noorden en door Montenegro ten zuiden.
Gelijk de heer Reclus opmerkt, kan het geheele land vergeleken
worden bij een onmetelijke citadel, waarvan de hoogste muur zich
juist in het zuiden verheft, als om den ingang aan de Osmanlis te
verbieden.
Als deze wal beklommen is, moet men nog achtereenvolgens zich
met geweld een doortocht banen door elk rivier-défilé, eiken der
evenwijdige bergtoppen bestijgen; op duizend plekken kunnen
eenige mannen volstaan om geheele bataljons tot den terugtocht te
dwingen. Zelfs het luchtgestel werkt mede om Bosnië tegen de
Turken te beschermen, want door zijne lagen warmtegraad verschilt
het veel van dien van het overige van het schiereiland.
De bevolking van Bosnië wordt geschat op 1150000 inwoners,
waarvan 400000 muzulmannen, vooral in de steden verspreid; te
Serajewo, de hoofdplaats van het vilajet, zijn de 50000 inwoners
voor vijf zesden muzulmannen; te Banjaloeka telt men 15000 mu
zulmannen op 18S00 zielen; te Travnik, een stad van 12000 in
woners, telt men nauwlijks vijfhonderd christelijke of joodsche huis
gezinnen. Op het platte land behooren de eigenaars van spa/tiliis
of militaire leenen ook tot den godsdienst der veroveraars, ofschoon
de meerderheid van Servischen oorsprong is. Maar de meeste in
boorlingen, meer dan twee derden der bevolking, zijn christenen.
In Stielers Atlas lees ik Drinna, terwijl de Drin of Dr-ino in Albanië stroomt.
Misschien moeten wij denken aan verminking door overzetting, waarin de Franscken
sterk zijn; b. v. Lemberg, in Galicië, wordt door vertaling: Leopold!! Z.
