514
gouvernement van Belgrado zond den Vorst een bekwamen wapen
fabrikant, Wladimir Illich, die te Bieka een klein tuighuis oprichtte
en werklieden vormde. Servië liet het daarbij niet; het zond naar
Montenegro een militaire commissie, bestaande uit den commandant
Miloetine Jowanowitsj, uit twee onderofficieren en uit een hoornbla
zer. Deze commissie bracht naar Cettinje de werktuigen mede, noo-
di"- voor een vollediger arsenaal dan dat van Bieka; zij bracht het
Laboratorium in orde, dat de reserve-geweren bevat met eenige ka
nonnen en het voornaamste oorlogs-materiëel. Het gebouw, tot arse
naal ingericht, heette vroeger het Bigliardonaar het eerste biljart,
op den rug van eenige menschen gedragen naar het paleis van den
Vorst. De naam is geleerder geworden en het invoer-artikel minder
onschadelijk.
Van dit tijdstip dagteekeut de eerste berijdbare weg in Montene
gro, van Cettinje naar Cattaro, met een zijtak naar de twee Turk-
sche steden Nichslch (in Stieler's Atlas Niskiki) en Podgoricza. Wel
is waar sluiten deze twee vestingen, waarvan de eerste nu beroemd
is, niet alle voetpaden van de Zwarte Bergen af; maar toch zouden
troepen, met wapenen en bagage, uit Montenegro niet Herzegowina
kunnen binnenrukken dan na eerst Niskiki genomen te hebben.
Dit verklaart de hardnekkigheid, waarmede Turken en opstande
lingen om de oude sterkte vechten.
De door de Servische zending verkregen uitkomsten zijn merk
waardig. Het Laboratorium bevat een voorraad van bijna tien mil-
lioen patronen; meer dan acht kruitmagazijnen zijn op de veiligste
punten van het land in orde gebracht. De artillerie telt vier en
twintig stukken, verdeeld in zeven bergbatterijen.
Men zal zich afvragen, hoe de soeverein van Montenegro, die het
bewind voert over een bevolking van 196000 zielen, vereenigd bin
nen 4400 vierkante kilometers, kan voorzien in de zware uitgaven
voor deze militaire inrichtingen. De Tsernagoriërs zijn arm, te tal
rijk voor hun grondgebied; - nog in den laatslen tijd leefden zij ge
deeltelijk van tsjetas of razzias aan de grenzen. Van daar de
oude haat tegen de Albaneezen van het Noorden, de Klementi, de
Myrdieten, de Dunkaginen, die overigens niets beter zijn, en gaarne
roof voor roof teruggaven. Tegenwoordig is de manier om aan eigen
dom te komen meer in overeenstemming met de regels van het
rechtde uitvoer van vee is de voornaamste handel van het zwarte
gebergte. De inkomsten van den staat beloopen ongeveer 320000
