551
dergaanaantoonende, dat er een stroom wordt voortgebracht tus-
schen de twee palen door den grond, en in den draad, die ze ver-
eenigt, door tusschenkomst van den galvanometer.
De voorbijgaande stroom is de tellurische of aardsche; zijn bron
is de aarde, die onmetelijke vergaarbak van elektriciteit, die den
heer Bourbouze, zonder eenige soort van kolom en met de eenvou
digst onooglijke toestellen, de hoeveelheid elektriciteit verschaft, noo-
dig om een kleinen drijver in beweging te brengen, die reeds
sinds eenige maanden werkt, om galvanoplastie te doen, om schellen
voor kamers te doen werken, enz.
Als men de draden van een galvanometer in gemeenschap brengt
den eenen met een waterleiding of een put, den anderen met een
gasbrander of de aarde zelve, ziet men de naald afwijken door de
werking van den stroom, die dadelijk door den alzoo gevormden
weg loopt. Dompel een der draden van een galvanometer in een
waterleiding, bij voorbeeld de Seine, en verbind den anderen draad
met een metalen schijf in de aarde, zoo gij wilt bij den Jardin des
Plantes. Onderstel, dat zich bij de brug van Charenton een kolom
van een honderdtal elementen bevindt, die eveneens een harer dra
den in gemeenschap met de rivier heeft en den anderen met den
grond.
Telkens als men den door de kolom, het water en den bodem ge-
vormden weg zal sluiten, zal de naald van den op verscheidene kilo
meters geplaatsten galvanometer een afwijking aanwijzen. Verbind
deze afwijkingen volgens een alphabet, en gij zult berichten kunnen
seinen door dezen telegraaf van een nieuwe soort, die geen andere
draden behoeft dan de korte stukjes, bestemd om de twee toestellen,
die aan de uiteinden der lijn zijn opgericht, te verbinden met den
bodem en met de waterleiding.
Deze laatste proef is reeds dikwijls geslaagd. In de maand No
vember 1870, gedurende het beleg van Parijs, had de heer Bour
bouze zijn galvanometer opgesteld op de brug van Austerlitz, en zijn
kolom, zeshonderd elementen sterk, op de brug Napoleon. De af
wijkingen van de naald waren volkomen duidelijk.
Het was de oplossing van een vraagstuk, dat het Gouvernement
der Nationale Verdediging gaarne praktisch had willen zien opgelost
de telegrafische gemeenschap tusschen Parijs en de departementen
langs den loop der Seine was mooglijk. Maar er waren maanden
noodig om de gemeenschap te organiseeren. Eindelijk steeg een na-