616
Alle onzekerheid, alle onvastheid houdt dan op en de verdediger
wordt in staat gesteld van rol te verwisselen en bij alle uitvallen
de kans van slagen te berekenen. Het blijft alzoo voor de verde
diging van eene vesting van het hoogste gewicht, een luchtbol te be
zitten dien men aan de plaats kan kluisteren.
Als zulk een bol ongeveer duizend meters gas opneemt, kost de
aanschaffing van het omhulsel ongeveer vijfduizend tot zesduizend
gulden. Officieren en manschappen uit de vesting-pioniers zouden
de behandeling gemakkelijk leerenen het gas tot vulling zou ge
leverd kunnen worden door de gasfabriek, die nu reeds in de meeste
kleine steden te vinden is. (Uit strategische en taktische redenen moest
de Regeering de oprichting van gasfabrieken in Indische versterkte steden
bevorderen. De doctrinaire machtspreuken van staathuishoudkundi
gen in Europa moeten niet slaafs worden nagepraat. Het is waar
dat de wetenschap overal dezelfde blijft. Maar het is niet minder
waar, dat de staathuishoudkunde nog geene wetten heeft geopen
baard, dat is: nog geene opeenvolging van verschijnselendie, on
der gelijke omstandighedenaltijd en overal gelijk blijven. Zij is
dus nog geen wetenschap. Zie de beoordeelingen van Mill's Posi
tivism door Littrè en Wyroebof, en de opstellen (in de Philoso-
phie positive') van Robertv.)
De gezichtskring uit een luchtbol is ongemeen wijd en men ziet
er op een hoogte van tienduizend voeten nog de onbeduidendste voor
werpen. De ballon is als doel voor het geschut (bijna) oneindig
klein en zweeft zonder zichtbaar oponthoud in de lucht. Hij heeft
alzoo het schot van het getrokken kanon nauwlijks te duchten en
dit te minder, omdat de plaatsverwisseling van het punt, waarop
hij aan den grond bevestigd is, zelfs in kleine vestingen nog aan
zienlijk zijn kan.
De berichten uit den geboeiden bol kunnen op drieërlei wijs wor
den medegedeeld: of door teekens der optische telegrafie, die men
geeft door vlaggen, volgens een seinboek; of door beschrevene dikke
papiertjes, die men, bezwaard met lood of een kleinen zandzak,
doet dalen langs een lijn; of eindelijk door de elektro-magnetische
telegrafie. Een toestel van Morse in het schuitje van den ballon
blijft dan door een metalen draad verbonden met een toestel aan
het punt der opstijging.
Men zal dus voor den gekluisterden luchtballon van elke vesting
twee telegrafisten behoeven. Daarentegen zal men in zijn eigene
