210
meer omvang gehad hadzijn leger in het dal van Aosta zou zijn
tegengehouden geworden."
Men heeft dikwijls den misslag begaan de bergen te verdedigen
door het leger te wagen in de passendie ze doorsnijden. Op deze
fout was reeds gewezen geworden door den Prins de Rohan (zie een
uitvoerig artikel over dezen krijgsman in Deel XII van Sainte-
Beuve's Causeries du Lundielk deel is afzonderlijk verkrijgbaar
voor drie en een halveu frank.) 11a den gedenkwaardigen veldtocht
in Valtelinein het begin der zeventiende eeuw. Immers, men
leest in zijn Parfait Capitaine//Een wijs legeraanvoerder zal zich
nooit haasten met bergdoorgangen te bewaken, maar liever besluiten,
zijn vijand in het open veld af te wachten om hem te bestrijden
wat zonderling schijnt voor hemdie er door ervaring den gunsti-
gen uitslag niet van heeft gezien."
Bonaparte paste dit voorschrift met zeldzaam geluk toe in zijn
veldtocht van 1796, en sedert hebben alle krijgskundigen het aan
bevolen, met name Jomini, de Aartshertog Karei en Yon Clause-
witz. Deze zegt in zijn werk Over den Oorlog: //Wij beweren en
wij gelooven het bewezen te hebben, dat, zoowel in de taktiek als
in de strategie, de bergen over het algemeen ongunstig zijn voor de
verdediging, maar met dat te zeggen spreken wij van de beslissende
verdediging, waarvan de afloop het behoud of het verlies van het
land in zich sluit. De bergen beperken den gezichtskring en be
lemmeren de bewegingen in alle richtingen; zij voeren tot een lij
delijke verdediging en verlokkeu tot het dichten van elke opening,
waaruit meer of min de cordon-oorlog voortvloeit. Men moet dus
zooveel mooglijk met zijn hoofdmacht de bergen vermijden en ze
op zijde latenhetzij voorhetzij achter.
//Wij zeggen niet, dat Spanje sterker zou zijn zonder zijn Pyre-
neëu, maar wij houden vol dat een Spaansch leger, hetwelk zich
sterk 5 genoeg gevoelt om een beslissenden veldslag te wagen, beter
zal doen met zijn krachten saam te trekken in een stelling achter
de Ebro, dan zich te versnipperen in de vijftien défilés der Pyre-
neën. Deze bewering nu sluit geenszins de ontkenning van den
invloed der Pyreneën op den oorlog in zich. Bovendienhet be
sluit, den beslissenden veldslag in de vlakte aan te nemen, sluit in
het geheel niet een voorafgaande verdediging van de bergen met on
dergeschikte strijdkrachten buiten, een verdediging, die zelfs zeer
