259
denkt rneu aan stoomschepen. Daarom werd hierboven van overzee-
sche expedition als die van de Eranschen naar Egypte onder den
generaal Bonaparte en van de Eugelschen naar Noord-Holland, Wal
cheren en Java op het einde der vorige en in het begin dezer
eeuw gezwegenomdat toen slechts van zeilschepen sprake was.
Heeft eene moderne oorlogsmarine deze schepen niet meer in haar
bezit, ze maken echter nog het hoofdbestanddeel uit van de koop
vaardijvlootwaaruit men ook de vaartuigen voor de transportdienst
zocht. Na de Palembangsche expeditiën van 1819 en 1821 en de
Balische en Bonische veldtochten van 18461860, is het aantal
zeilschepen der transportvloot langzamerhand verminderd. Toch vond
men ze nog, hoewel in een gering aantal, bij de transportvaartui
gen voor de beide Atjehsche expeditiën in 1873 en 1874, en wel
licht was dat niet zoo afkeurenswaardig, omdat ze voor het doel,
waarmede de indienststelling en inrichting er van geschiedde, zon
der vele bezwaren door stoomschepen naar het oorlogstooneel kon
den worden gesleeptzooals dan ook het geval is geweest. Het
nadeel er van was echter, dat de snelheid van de slepende stoom-
transportschepen aanmerkelijk werd verminderd wat bij den spoed
die in 1873 bij het uitrusten der eerste Atjehsche expeditie had
voorgezetenin geen geval weg te cijferen is.
De ondervinding, opgedaan door de overzeesche expeditiën van
ErankrijkEngeland en Nederlandsch-Indiëheeft reeds meer dan
voldoende het antwoord gegeven op de vraag of het wenschelijk is,
voor transportschepen gebruik te maken van
1® eigenlijke oorlogsvaartuigen;
2® ingehuurde schepen der koopvaardijvloot, met hare stoom- en
zeilvaartuigen en de heterogene bestanddeelenwaaruit hare beman
ningen in den Indischen archipel bestaanof
3e afzonderlijk bestaande transportvaartuigen.
In den Indischen archipel wordt daarentegenvreemd genoegvan
die ondervinding nog geene partij getrokken. Wel heeft de regee
ring het nut ingezien van speciaal ingerichte transportschepenmaar
tot nog toe slechts in zeer beperkten zin de daad bij het woord ge
voegd, daar er, voor zoo ver ik weet, op dit oogenblik slechts een
zoodanig transportschip in den Indischen archipel bestaatnamelijk
het voor troepenvervoer bestemde stoomschip Soerabaja van de In
dische oorlogsmarine, dat echter tijdens de beide Atjehsche expedi
tiën als gevolg van den deerniswaardige!! toestand onzer marine op
