zal in de eerste plaats het oflicierskorps der zeemacht hoe langer hoe
meer met tegenzin dienen en daardoor in zich de kiemen dragen van
eene toekomstige ontbinding. Stellen wij ons eens voorhoe het op een
oorlogschip toegaat, waarmede een betrekkelijk groot aantal troepeii
der landmacht wordt overgevoerd. Zoo als De Mars dit in de «Re
vue des deux mondes" heeft beschreven, kan de voorstelling, ge
loof ik, niet duidelijker worden gegeven. //Sur le batiment de trans
port, il n'y a pas d'ordre possible, pas de discipline. Après une lutte
de quelques jours pour la maintenir, on y renonce de guerre
lasse. L'équipage vit dans une sorte de confusion et de pêle-mêle
irremediable; l'officier lui-même finit par se laisser gagner par la
contagionet oublie les lecons sévères et salutaires" qu'il a apprises
sur le navire de guerre. Plus tard il rapporte sur le batiment de
combat les traditions désordonnées du transport, et quand cedernier
service tient une aussi grande place dans la vie de mer, les habitu
des en deviennent nécessairement dominantes; l'officier n'a plus le
goüt et ne donne plus l'exemple de la discipline. Disons les cho-
ses sans détour: sur le transport, le soldat et .ses chefs se considè-
rent comme a l'auberge. L'officier de marine est le maitre d'hote^
payé pour les nourrir. De la les rapports les plus pénibles et sou
vent les plus humiliants pour ce dernier vis a vis de ses frères d'armes.."
Hoe geheel anders zou in het tegenovergestelde geval de verhou
ding tusschen land- en zeemacht kunnen worden. Dit is zeker, dat
de afkeer van vele onzer marine-officieren voor den transportdienst
in den Indischen archipel zeer groot is en zij m. i. terecht er
altijd naar zullen streven, zich zooveel mogelijk aan dien dienst te
onttrekken. In Engeland heeft men sedert vele jaren de oorlogs
marine niet meer met het militair transportwezen te water belast en
ook in Prankrijk wil men sedertnaar ik meenop den goeden weg
blijven. Engeland koos dien weg door de ondervinding, welke het
van deze aangelegenheid verkregen had in de oorlogen op het Spaansche
schiereiland, in Indië en Amerika. In 1865 had het nog zooge
naamde troopshipszoo als de Himalaya, er een van was. Men
zoude dus deze schepen kunnen vergelijken met de eigenlijke trans
portvaartuigen, schepen welke speciaal daartoe zijn ingericht, zooals
hierboven ad 3e werd gemeld. Overigens maakt Engeland ten be
hoeve van den transportdienst voor het leger van partikuliere stoom
schepen gebruik. Maar als beginsel werd reeds sedert langen tijd
aangenomennooit vaartuigen van oorlog daarvoor te bezigen
264
