280
geven van cijfers voor eene organisatie daarvan de beide Atjehsche
expeditiën, althans de tweede, niet tot basis nemen. De tweede
expeditie was er eene, zooals wellicht door het Indisch legerbestuur
zelden zal behoeven te worden uitgerust. Na het einde van dien
veldtocht had men billijkheidshalve eene andere ontknooping van den
oorlog verwacht. Dat het doel van den oorlog nog niet bereikt is,
wijte men niet aan het Indisch legerbestuur, maar alleen aan de
tenuitvoerlegging der instruktiën van hoogere politiek van den uit
Nederland gezonden opperbevelhebber. Als eenmaal de geschiedenis
haar oordeel zal hebben geveld, dat de desorganisatie van het In
dische leger alleenlijk het gevolg is geweest van de wijze, waarop
volgens hooger last het staatkundig doel van de tweede Atjehsche
in dien zin ook te vergelijken met de tweede Bouische ex
peditie moest worden bereikt, dan zal daarin eene verontschuldiging
kunnen worden gevondenook voor de foutenwelke nog tot heden
door de Intendance op het gebied van het transportwezen worden
gemaakt. Op de al grooter en grooter wordende proportiën van
een oorlogna het geproclameerde einde daarvanis niet gerekend
kunnen worden. Dien oorlog thans met de beschikbare gebrekkige
middelen tot een goed einde te brengenvereischt al de zorg en al
de inspanning van een met bezwaren van allerlei aard kampend le
gerbestuur. Noorwaar, de taak die daarvoor gevorderd wordt, is
ver van benijdenswaardig. En ,als bij al die beslommeringen in de
eerste plaats de kalmte en de beschikbare tijd worden gemistwelke
voor alle mogelijke studie, ook van organisatiëneen vereischte zijn,
laat ons dan niet te spoedig veroordeelenwanneer op het gebied
van het transportwezen na het einde van de tweede Atjehsche ex
peditie minder gewrocht is dan algemeen verlangd werd.
Ook voor de gebrekkige regeling van de transportdienst bij de
eerste Atjehsche expeditie kan een en ander tot verontschuldiging
worden aangevoerd. De uitrusting van die expeditie had met den
meesten spoed plaats. Eene voorbereiding van ééne maand slechts
werd haar niet gegund; en wat meer is, ze had in den tijd van nog
geen veertien dagen plaats. Dit kan soms wel, maar ook vaak niet
goed gaan. Het kan gebeurenwanneer men een uuriegerbest heeft,
dat, zooals in Duitschland, steeds voorbereid is; maar het kan niet
gebeuren, indien aan dat legerbestuur sedert jaren, uit een beginsel
van onverantwoordelijke zuinigheid, de middelen onthouden worden
om voorbereid te zijn. Gouverner dest prévoir. Bij de' uitrusting