282
Maar gedeeltelijk was hier de fout wederom te wijten aan die vaak
belachelijke en minutieuse inmenging van het ministerie van kolo
niën in allerlei Indische aangelegenheden waarvoor het dikwijls de zoo
onmisbare lokaal- en détailkennis geheel mist. Dit neemt niet weg,
dat de Intendance door hare verschillende maatregelen betreflende de
transportdienst in het algemeen, toen getoond heeft, niet te zijn
opgewassen tegen de buitengewone omstandigheden waarin het In
dische leger van April tot November 1873 heeft verkeerd. Buiten
gewone omstandigheden eischen buitengewone maatregelen en vorde
ren talent maar vooral energie en initiatief. In zulke omstandighe
den moet men dikwijls op eigen verantwoordelijkheid handelenop
gevaar af van zijne reputatie te verliezenmaar naar de bekroning
van zijne handelingen met goede resultaten wordt ook in de meeste
gevallen iemands bekwaamheid afgemeten. Door de wijze, waarop de
regeling der transportdienst voor de tweede Atjehsche expeditie, nog
twee dagen vóór het vertrek der troepenmacht van Java, tot allerlei
beslommeringen, telegrafische bevelen en tegenbevelen aanleiding
heeft gegevenkon men van het beleid en de voorzienende kracht
der toenmalige Intendance geen hoogen dunk opvatten. Ik spreek
slechts van de verdeeling van het logies op de transportschepen.
En dan zal ieder, die toen den gang van zaken bij het bureauvoor
de krijgstoerustingen op Sumatra heeft kunnen nagaanmoeten toe
stemmen dat de chef der Intendance telkens in de opmaking der
distributieplannen voor dat logies faalde, zij het ook dat dergelijke
fouten soms wel is waar slechts door palliatieven nog tijdig
konden worden verholpen door de betere inzichten van den benoem
den tweeden bevelhebber der expeditie in de organisatie van het
transportwezenmaar vooral door de beide hoofdofficieren der expe
ditionaire Intendance. Aan de breede opvatting van den werkkring
eener Intendance te velde van beide verdienstelijke hoofdofficieren,
maar vooral aan het talent van den oudsten, heeft men het te dan
ken, dat de fouten, welke bij de uitrusting der expeditie gemaakt
zijnniet nog meer werden ontdekt dan reeds het geval was
Ware aan de Indische regeering overgelaten gewordenal de trans
portschepen voor die expeditie zelve in te huren, dan had de In
tendance dit, behalve in Nederlandsch-Indië, ook in AustraliëChina,
Califoruië en Britsch-Indië kunnen doen. De Ned. Indische Stoom
vaart-Maatschappijdit beseffende althans op meer concurrentie
voorbereid dan bij de uitrusting der eerste Atjehsche expeditie
