287
medegenomen, waar ze toen hevig woedde. Maar, dat de opgun-
stige toestand, waarin onze troepen die naar het oorlogsveld togen,
met opzicht tot het logies aan boord der schepen, hebben verkeerd,
die ziekte riet verminderd [sporadischof zelfs stationair gelaten
kan hebben, begrijpt een leek. Mocht dan ook door de wetenschap
worden aangetoond, dat de regeering het in hare macht had om zoo
veel menschenlevensdie op eene betere wijze gebruikt hadden kun
nen wordente sparenin plaats van ze aan de uitspattingen der
cholera prijs te geven, dan hoop ik, dat de moraal van zulk eene
uitspraak zal worden behartigd in het belang van het Indische le
ger der toekomst.
Wanneer de regeering dus eens voor altijd goed zorg wil dragen
voor het transport te water van het leger; wanneer daarbij, zoo
wel uit een technisch als hygiënisch oogpunt, op de eischen der
wetenschap behoort te worden gelet; wanneer voortaan de kosten van
het transport minder moeten bedragen; kortom, wanneer de wijze
hoe dat moet geschieden niet meer, zooals tot dus ver gebeurt,
slechts aan het toeval wordt overgelaten, dan komt het mij voor,
dat de regeering, tot bereiking van dit doel, niet beter kan doen,
dan zelve permanente transportschepen in dienst te stellen, zooals
die thans in Frankrijk en Engeland worden gevonden, Welk een
anderen toestand zou men ook in Indië hebben, indien het Gouver
nement steeds over zoodanige vaartuigen kon beschikken. Eenmaal
in het bezit daarvanzou de Intendance bij de uitrusting van eene
expeditie minder afhankelijk zijn van den handel, en zoodoende moe
ten ook de kosten der expeditie voor het Gouvernement minder be
dragen.
Er kunnen ook oogenblikken zijndat de regeering weinig of
geene hulp van den handel zou kunnen verwachten. Bij het uitbre
ken van een Europeeschen oorlog, waarin ook Indië, hetzij direkt
of indirekt, betrokken is, zullen de partiku 1 iere stoomschepen en koop
vaarders, uit vrees van prijsgemaakt te worden, zich minder buiten
gaats wagen. Yoor het overvoeren van troepen uit de buitenbezit
tingen naar Java, zou de regeering dus meer van oorlogschepen of
gouvernements transportschepen -zoo die bestonden moeten ge?
bruik maken. JsTu kan men wel is waar, onder de bestaande omstan
digheden voor de verdediging van Java weinig of zoo wat in het
geheel niet rekenen op de troepenmacht in de buitenbezittingenom-
