312 Men heeft zich tot heden slechts voorgesteldde aan het projektiel eigene snelheid op verschillende afstanden van het stuk te schatten. Hutton maakte gebruik van den balistischen slinger. Het projek tiel verdrinkt te midden van een kneedbare massa, besloten in een weerstandbiedend vatdat opgehangen is aan het uiteinde eener lange stang, die zich om een vaste as beweegt. De waarneming van den door het vat beschreven hoek geeft, met behulp van een eenvoudige becijfering, de snelheid van het voortgeworpen lichaam aan. Mattei komt tot dezelfde bepaling, maar door een andere werk wijze. Men kent den toer, waarin de kunstrijders zich oefenen en die bestaat in het springen door een papieren schijf, die boven hun hoofd wordt gehouden. Mattei gebruikt een trom in plaats van een schijf, dat is te zeggen, dat er achtereenvolgens twee schijven te doorboren zijn; zij zijn gescheiden door een afstand van een meter, bij voorbeeld. Daar de baan van het projektiel niet waterpas is, bevinden de twee geboorde openingen zich tegenover elkander ineen schuinen stand, en een rechtstreeksche meting geeft een waarde aan van de snelheid gedurende de bijna oneindig kleine tijdsruimte, waarin de trom doorloopen werd. Men moet vervolgens de hulpmiddelen vermeldendie de elektriciteit bij het bestudeeren van deze verschijnselen aan de 'hand heeft gedaan. Wheatstone heeft het eerst de volgende methode bedacht: Het projektiel geeft zelf, tussehen de twee nabij zijnde standen, voor welke men de snelheid gelijk of eenvormig onderstelt, de maat aan van de tijdsruimte, overeenkomende met den duur van den over tocht. Te dien einde worden twee draden gespannen in de richting van het bewogen lichaam; zij worden achtereenvolgens doorgesneden en zijn in verband met twee tellers of meters compteursof dra vers (trotteuses)die een eenvormige of gelijke beweging volgen; het tijdsverloop wordt op de platen gemeten door den achtereenvol- oeuden en automatischen of zelfwerkenden stilstand der twee naalden of wijzers. Wheatstone heeft alzoo in eens het ware gebruik van de elektriciteit aangewezendit bestaat hierindat men mecanismen bestuurd door een andere kracht (zwaartekracht, veerkracht, enz.) in beweging stelt of oogenblikkelijk doet stil houden. Het is gelijk de verrichting van de zenuw, die de spier ra het menschehjk li chaam beheerscht. jSTa Wheatstone komt een reeks proeven, afgeleid uit hetzelfde be ginsel: het wit van twee nabijzijnde draden gesneden door den ko-

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Militair Tijdschrift | 1877 | | pagina 319