313
gelen de twee opeenvolgende oogenblikken opgeteekend door een
chronoskoop of op een chronograaf (tijdrekenaar.)
Wij zullen onder de vele toestellen van dezen aard twee types
doen kennen, merkwaardig door hun juistheid.
De heer Schultz heeft in 1859 den eersten chronograaf a diapason
(met stemvork) doen vervaardigen. Het hoofdbeginsel van dit in
strument wordt door den schrijver aangegeven als volgt:
Om tot de juiste maat van de zeer korte tijden en tot de kennis
van hun volstrekte waarde te gerakendoorloopt men achtereenvol
gens de onderverdeeling van den tijd in breuken van verschillenden
graad, waarvan elke zeer klein is in verhouding tot de vorige, een
verhouding, die nauwkeurig bekend is.
Het uitgangspunt is de sekonde der sterrenkunde, rechtstreeks
verkregen door middel van een slinger, die door elektriciteit in be
weging wordt gehoudenwaarvan de slingeringen worden opgetee
kend op een cilinder, draaiende met behulp van vonken, die bij elke
heen- en weêr-beweging worden voortgebracht door den slinger, als
hij het laagste punt van zijn loop bereikt, en op het oogenblik,
waarin hij de meeste snelheid bezit.
Dat is de eenheid van den eersten graad. Deze eenheid is ver
deeld in breuken van tijdsruimten, die aan elkander gelijk worden
gemaakt door de trillingen van een stemvork, die alzoo een eenheid
van den tweeden graad leveren. De trilling zelve wordt onderver
deeld door een mikrometrische aflezing, die alzoo een breuk van den
derden graad verschaft.
De eenheden van den eersten en den tweeden graad worden recht
streeks op den cilinder opgeteekend door de vonken van den slin
ger en den loop le tracéder trillingen, en vormen een schaal der
tijden, die verdeeld zijn in sekonden en vijfhonderdsten van sekon-
den, zonder dat er aanleiding zij om eenige verhouding hoegenaamd
vast te stellen tusschen de waarde dezer eenheden en de beweging
van den cilinder; alleen de laatste onderverdeeling (die van den der
den graad) wordt verschaft door de meting van de verhouding tus
schen twee lengten op den cilinder.
De juistheid dezer werkwijze berust op de volgende opmerkingen:
De voornaamste tijdseenheid wordt geleverd door hetzelfde instru
ment, dat in de sterrenkuude tot grondslag dient voor de meting
van den tijd den astronomischen slinger.
De eenheid van den tweeden graad is de duur der slingering op
