94
te worden door een algemeenen opstand van de Christen
bevolking. Maar deze berekeningen zijn zeer bedriegelijk.
In 1S28 weigerden de Buigaren op te staan, toen de
Bussen aanboden hen van wapenen te voorzien, en zij
bevonden spoedig, dat een Bussische inval een grooter
kwaad was dan Turksch wanbestuur. Het is een ramp-
spoedige dwaliug, den oorlog op andere wijze te willen
voeren dan door het opereeren met geregelde legers, want
het gevolg isdat het land gedompeld wordt in een staat
van bloeddorstige regeeringloosheid, waarin zelfs de wet
ten van den oorlog worden vergeten (1).
Maar onderstellen wijdat Busland vast besloten is
tot zulk een omvangrijke en gevaarlijke onderneming, een'
oorlog, gelijk Lord Ellenborough zeide, in een moeilijke
landstreekwaarbij het zijn flank aan Europa bloot geeft,
wie zal dat alles betalen? Met Busland, dat geen tien
millioen pond sterling op de markten van Europa kan
leenen. Evenmin Turkije, want als het verslagen wordt
eu de kosten moet dragen, gelijk in 1829, is dit zijn
geldelijke ondergang, en de werkelijk lijdende partij zou
de Britsehe effecten-houder zijn, die zoo groot belang
heeft bij het behoud en de verbetering van zijn geldelijke
hulpbronnen. Inderdaad, de Britsehe schuldeisclier van
beide Bijken zou de ergste lijder zijn. Men zegt, dat
er voor achttienhonderd millioen gulden aan Bussische
aandeelen in Engeland zijnen misschien evenveel aan
Turksche. De beide oorlogvoerende partijen zouden wel
bankroet kunnen gaan. Zoo de geldelijken toestand van
Busland slecht isis die van Turkije nog slechter, maar
het heeft een hulpbron, die in zulk een uiterste zou kun
nen worden aangesproken. Geen land heeft zulke rijke
x
Men kan in het jongste nummer van de Revue historique lezen,
hoeveel kwaad de guerilla-oorlog van Spanje in 1808 aan dat land
heeft berokkend. R.
