392
gelegenheden hebben, dan is het summa summarum van
krijgskundige wetenschap der „opperbevelhebbers van Z. M.
land- en zeemacht beoosten de kaap de Goede Hoop" zeer
luttel. Een wijs gouverneur-generaal zal daarom verstan
dig handelen, om in zuiver militaire aangelegenheden
meer naar de adviezen van den Indisclieu legerkomman-
dant dan naar die van een kollegie met gesplitste ver
antwoordelijkheid als de Raad van Indië of van kom
miezen en andere ambtenaren zijner secretarie te luis
teren. Toch wordt dit niet nagelaten. Er zijn gouver
neurs-generaal geweest, wien het een doorn in t oog
was, dat een legerkommandant tot de hoogste staatsdie
naren en raadgevers der Kroon behoort; die hem liefst
zouden willen gelijkstellen met de hoofden van de depar
tementen van algemeen bestuuromdat hijin compta
belen en bloot administratieven zin -doch- ook overigens
niet directeur van Oorlog is. Doch daarbij wordt niet
gedacht wat de werkkring en de persoonlijke (niet gesplit
ste) verantwoordelijkheid van den legerbevelhebber is bij
eene mobilisatie van een deel of van het geheele leger;
welke rol hij ook in politieleen zin kan spelenwan
neer Nederland in oorlog is met eene Europeesche mogend
heid met welk een als het ware dictatoriaal gezag
hij bekleed kan zijn, wanneer deze bezittingen in staat
van beleg worden verklaard; hoe hij dan eigenlijk de
eerste persoon, de spil is, waarom alles draait; de man,
die gehoorzaamd wordt door eene massa van 40.000 perso
nen, bijeengehouden door de gestrengheid der tucht en
gereed om op het eerste kommando, dat uit zijn mond wordt
gehoordde koloniën tegen eiken indringer te verdedigen.
Alle hoofden der departementen van algemeen bestuur,
alle residenten en hoofden van gewestelijk bestuur zijn dan
aan hem ondergeschikt en gehoorzaamheid verschuldigd.
Het is toch niet denkbaar, dat de gouverneur-Generaal.
