7
legde. Al spoedig verliet hij haar en vertrok naar de landen van „her-
waarts-over."
In Januari 1556 droeg Karel hem te Brussel eveneens de heerschappij
op over de koninkrijken Spanje, Sicilië en Sardinië, het graafschap
Bourgondië (Franche Comté) en de Spaansche bezittingen over de zee.
Reeds in 1545 had hij hem beleend met het hertogdom Milaan en ter
gelegenheid van zijn huwelijk het koninkrijk Napels geschonken. Na
vervolgens de keizerlijke waardigheid aan zijn broeder den Roomsch-
koning Ferdinand te hebben overgedragen (1)stak Karel Yvergezeld
van zijne zusters Maria en Eleonora, koningin-weduwen van Hongarije
en van Frankrijk, van Rammekens in Zeeland naar Laredo in Biscaye
over. Het overschot zijner dagen bracht hij te St. Just in Estramadura
als kloosterling in godsdienstige overpeinzingen door en overleed op
21 September 1558.
Zijn ijver tegen de hervorming berokkende hem steeds toenemende
ontevredenheid bij de evangelische christenen. Wel had hij door heil
zame verordeningen en een verstandig bestuur de Nederlanden tot een
hoogen trap van welvaart opgevoerd: landbouw, veeteelt, koophandel en
fabrieken bloeiden ongemeen. Vlaanderen en Brabant waren de rijkste
gewesten van Europa; Antwerpen met 200.000 inwoners vormde de
wereldmarkt aan de Noordzee. De belangrijkheid van Holland nam
voortdurend toe. Amsterdam, na Antwerpen de voornaamste koopstad
van Nederland, bloeide vooral door den Oostzee-handeldaarop volgden
Dordrecht en Rotterdam.
De wapenstilstand van 'Vaucelles, welke in Februari 1556 voor vijf
jaren tusschen Spanje en Frankrijk gesloten was, werd reeds in 1557
door Hendrik II verbrokenop aandrang van paus Paulus IV
(15551559)een Napolitaan (2)die het koninkrijk Napels aan de
Habsburgers verlangde te onttrekken, waartoe hij zich met Hendrik II
verbond.
Filips II verklaarde aan beiden den oorlog. Deze werd in Italië ge
lukkig gevoerd door den hertog van Al va, destijds onderkoning van
Napels.
In Frankrijk voerde Emanuel Philibert hertog van Savoye
(15531580), die in plaats van Maria van Hongarije tot alge
meen landvoogd der Nederlanden (15561559) benoemd was, den
oorlog aanvallend met een leger van 60000 manwaarbij een En-
gelsch hulpkorps van 8000 hoofden. Dank zij den krachtigen bijstand,
den moed, de trouw en den geldelijken bijstand der Nederlanders,
(1) 's Keizers broeder Ferdinand was door de keurvorsten tot keizer verkozen. Reeds in 1521
had Karel V het bestuur over Oostenrijk en bijbehoorende landen aan hem opgedragen. Ferdi
nand I was Duitsch keizer van 1556 tot 1564.
(2) Johannes Petrus Caraffa Paulus IV kende een onbeperkt gezag toe aan de recht
banken der inquisitie, waardoor hij zich ook den haat der Romeinen op den hals haalde.
