9
Zoodra de oorlog met Frankrijk ten einde liep, maakte Filips zich
gereed om naar Spanje over te steken, ten einde daar de ketterij tegen te
gaan. Ofschoon nog niet lang aan de regeering zijndemocht hij zich in
Spanje tot zekere hoogte op den volksgunst beroemen; in Nederland was
hij gehaat. Zeer werkzaam, maar weinig ontwikkeld, trotsch en listig,
niet ridderlijk van aard, weifelend en kleingeestig, vreesachtig en
moeilijk genaakbaar, kwamen zijne tirannieke denkbeelden geenszins
overéén met den vrijheidszin der noordelijke gewesten, nam hij de
rechten zijner onderdanen niet in aanmerking, erkende geen wil naast
den zijnen als rechtmatig, streefde naar uitbreiding van de koninklijke
macht en was uit overtuiging gekant tegen de hervorming, welke in
Nederland groote vorderingen maakte.
Alvorens te vertrekken stelde Filips orde op de regeering.
Aangezien Emanuel Philibert naar Savoye was vertrokkenbenoemde
hij, vooral op raad van Alva zijn onechte zuster Margaretha dochter
van Karel Y en Margaretha van Geest (of van der Geinst), ten
tweeden male gehuwd met Octavius Farnese hertog van Parma tot
algemeen landvoogdes. Zij had tevens het bewind over Brabant en
zetelde te Brussel.
De Friesche rechtsgeleerde Viglius van Zuichem van Aytta was voor
zitter van den Raad van State en van den Geheimen raad. De gewone
leden van eerstgenoemd college waren Antonius Perenot, heer van
Granveile, bisschop van Atrecht, de Prins van Oranje, de graaf van
Egmond, Filips van Stavele, heer van Glaion, Karel, graaf van
Berlaymont, tevens voorzitter van den Raad van Financiën; daarna ook
de admiraal der Nederlandsche vloot Filips van Montmorency, graaf
van Hoorne.
In moeilijke omstandigheden of bij verdeeldheid moest Margaretha
het gevoelen inwinnen van een Achterraad of Consulta, samengesteld
uit Granvelle, Berlaymont en Viglius: ijverige royalisten en katho
lieken.
Tot stadhouders stelde Filips aan: over Holland, Zeeland, Utrecht en
West-Friesland (in 't volgende jaar ook voor het graafschap Bourgondië)
Willem Prins van Oranje; over Friesland, Overijssel, Groningen en
Lingen Johan de Ligne, graaf van Aremberg; over Gelderland en
Zutphen Karel de Brimeu, graaf van Megen; over Vlaanderen en
Artois Lamoraal graaf van Egmond; over Rijssel, Douai en Orchies
Johan de Montmorency, heer van Courières; over Doornik Floris de
Montmorency, baron van Montigny; over Namen Karel baron van
Berlaymont; over Henegouwen Johan de Glimes markies van Bergen (op
Zoom); in Limburg, Johan graaf van Oost-Friesland; over Luxemburg
de oud-Duitsche krijgsbevelhebber Pieter Ernst graaf van Mansfeld
allen ridders van het Gulden Vlies,
