STRIJDKRACHTEN BUITEN HET LEGEÈ.
Met de inneming van den Briel hadden de Watergeuzen den stoot tot
den opstand gegeven. De verdere zelfbevrijding der steden was slechts
mogelijk door de geestkracht en de volharding der burgerij van Holland
en Zeelandbijgestaan door ongeregelde bendendie veelal als vrijbuiters
kunnen beschouwd worden.
Toen de Staten van genoemde gewesten over meer geregelde krachten
konden beschikken, werden de vrijbuiters ontslagen en zou den vijand
slechts weerstaan worden door burgers en soldaten (1).
De hulp der strijdbare burgerij werd niet alleen geboden wegens 'svijands
onmiddellijke nabijheidmaar ook door het verschil van inzichten tusschen
de burgers van vele steden. Zoo traden Haarlem en Amsterdam wel
toe tot de Pacificatie, maar het duurde nog een heelen tijd eer zij de
Satisfactie aannamen van den Prins van Oranje; het wederzijdsche
vertrouwen was nog niet tot zijn recht gekomen (2).
Wat het verleenen van hulp door de burgerij betreft, bepaalden de
Staten van Holland bij Res. van 3 Juli 1581
dat in sulcken ghevalle bij de Magistraten van de steden,
„die naest ter plaetse van de vijanden sullen zijn gezeten, uytgeschickt
„sullen worden soo veel van haerluijder Burgerije ende Schutterije, als
„sijluijden gehouden sullen sijn bij de repartitie, die daer op bij S. Exc.
„ghemaeckt sal wordenmidts dat die van de Schutterije ende
„Burgerije des daeghs niet meer genieten sullen dan eene gemeene sol-
„dije, daerop voor het eerste bij S. Exc. -(n.l. den Prins van Oranje)-
„eenige van de schutterije der stede van Delf, binnen den Brielle ge-
(4) Res. H. 5 October 1574.
(2) Door satisfactie wordt verstaan de overeenkomst, waarbij het gezag van den Prins van Oranje
als stadhouder werd erkend.
Ten opzichte van Haarlem besloten de Staten van Holland, dat »tot verseeckertheijt der stede
»van Haerlem, ende om alle periculen ende inconvenienten aldaer te verhoeden, bij den officier
«derselver stede van de wclvertrouwste Burgers 50 Persoonen aldaer aengenomen sullen mogen
worden, onder den behoorlijcken Eedttot laste van de Staten, ende dat voorts een compagnie
knechten met alle beliendigheijt daer in zal geschickt worden, om alle beroerte ende oneenigheijt
»te verhoeden" (Res. H. 13 November 1578).
In Amsterdam werden 4 stadsvendels opgericht (zie hierna sub d).
