313
passing ingenomen, twee dagen later bezette Charles de Heraugière,
gouverneur van Breda, de stad Luik met 700 paarden en 800 man
voetvolk (1). Daarmede was men meester van de vaste brug over de
Maas en de gemeenschap van Breda met het leger van den hertog van
Bouillon in het zuiden van Luxemburg verzekerd. Doch Hoei, een stad
van het bisdom Luik, behoorde tot neutraal gebied en was dus in strijd
met het volkenrecht zonder oorlogsverklaring maar met voorkennis van
Prins Maubits en koning Hendrik IV van Frankrijk in bezit genomen (2).
Op gelijke wijze hielden de Spanjaarden Rijnberk bezet, om den over
gang van den Rijn vrij te houden. Terstond verschenen afgezanten van
Ernst van Beteren, bisschop van Luik, te 's-G-ravenhage om de Sta-
ten-G-eneraal te bewegen tot ontruiming van het kasteel. Nog tijdens
de onderhandelingen, op 13 Maart, namen de Spanjaarden de stad in
en noodzaakten een week later Heraugière om het kasteel te ontruimen.
Het neutrale Hoei veranderde eenvoudig van onwettigen meester (3).
Als gevolg van slechte betaling en verzorging kwamen over den toestand
van het secours in Frankrijk aanhoudend klachten. Deze liepen steeds
hooger tot in Mei het secours zich oploste en op eigen gezag naar
het vaderland terugkeerde, de ruiters over Duitschland, het voetvolk
van Dieppe te scheep (4). In de eerste helft van Juni kwamen de ruiters
onder graaf Filips van Nassau in Gelderland en voeren de schepen met
het voetvolk de Maas op (5). De vaan van Antoine de Sapoigne opvolger
van den vrijheer van Peche was in Frankrijk verloopen (6). De Staten-
Generaal waren eerst zeer ontstemd over de eigenmachtige terugkomst
van het secours; maar graaf Filips rechtvaardigde zich, in hunne ver
gadering van 17 Juni, op grond van de armoede en ellende waaraan de
onvoldoende maatregelen van den hertog van Bouillon het Hollandsche
contingent hadden blootgesteld (7).
Middelerwijl hadden de Staten-Generaal aan de provinciën voorgesteld
om in Frankrijk gedurende 6 maanden op hunne kosten in dienst te
stellen 2 a 3000 Gasconjers, 20 vendelen ingedeeld in twee regimenten (8).
(1) Res. S. G. 16 Februari 1595. Gedurende de afwezigheid uit Breda werd het gouver
nement aldaar waargenomen door kolonel jhr. Arent van Groenevelt, superintendent van
Nijmegen, wiens zuster Maria met Heraugière gehuwd was.
(2) Res. S. G. en Res. R. v. St. 28 Maart 1595.
(3) In het begin van Juni 1595 werd Hoey door de Spanjaarden ontruimd.
(4) Res. S. G. 13 en 29 April, 29 en 30 Mei, 9 Juni en Seer. Res. S. G. 30 Mei 1595.
(5) Res. S. G. 13 en 22 Juni 1595.
(6) Res. S. G. 26 Juli 1595.
(7) Blijkens Seer. Res. Res. S. G. 22 Juni 1595 moesten de ritmeesters uit elke vaan drie
of vier van de „ergste muitmakers" gevangen zetten binnen Arnhem.
(8) Res. S. G. 13 Mei 1595. Elke compagnie kostte 1.000 per 32 dagenvoor de wer
ving werden 5000 kroonen vereischt.
