96
edellieden van allerlei natiën namen deel aan de verdediging (1). Bij de
Staatsche troepen liet de verpleging niets te wenschen over (2); geheel
anders dan in het vijandelijke leger, van waar eiken dag nieuw aange
komen Engelschen en Italianen zelfs Spanjaarden naar de belegerden
overliepende Engelschen beweerden op naam van de Generaliteit te zijn
aangenomen, de Spanjaarden en Italianen, wijl zij geen brood en geen
geld ontvingen (3). Kolonel Robert Henderson werd bij een stormaanval
op 16 Augustus doodelijk gekwetst en overleed zeven dagen later te 's Gra-
venhage (4); met hem verloor het land een stoutmoedigenbekwamen,
door zijne soldaten algemeen beminden bevelhebber. I)e kolonel Charles
Morgan volgde hem op als bevelhebber der Engelschen en Schotten
binnen Bergen-op-ZoomPrins Maurits benoemde Robert's broeder Francis
Henderson tot kolonel van het regiment Schotten (5).
Ten einde Spinola tot opbreken van het beleg te dwingen scheepte
Prins Maurits op 9 September eenige troepen op 's Gravenweerd in
welke hij tusschen Bommel en Zuilichem tot verrassing van 's Herto
genbosch aan land zette. De infanterie kwam echter den volgenden dag
te laat te Cromvoirt aan en keerde den llden weer naar 's Gravenweerd
terug (6). Na deze mislukte poging zou Spinola pas bij de komst van
graaf Ernst van Mansfeld en hertog Christiaan van Brunswijk worden
gedwongen om het beleg van Bergen-op-Zoom op te breken. De volgende
redenen leidden tot deze gebeurtenis.
Den 7den April 1622 toch verliet de koning-keurvorst Frederik's Gra-
venhage om zich bij Mansfeld te voegen (7). Deze, zoogenaamd in
dienst van Venetië „om hem te diverteren van andere diensten"had zich
sterk gemaakt tegen het einde van den winter een leger van 50000
man bijeen te krijgen (8). Frederik en Mansfeld behaalden op 29 April
bij Wisloch (ten zuiden van Heidelberg), eene overwinning op Tilly,
waarbij vele gevangenen, 4 stukken geschut, 8 kornetten en 5 vaandels
buit werden gemaakt; doch de „nervus rerum" ontbrak om partij te
trekken van den zege. Ongelukkigerwijze liet markgraaf George Frederik
van Baden-Durlach zich den 6den Mei tot een afzonderlijke ontmoeting
met Tilly en Gonzales de Cordova verleiden en werd bij Wimpfen
(ten noorden van Heilbronn) verslagen. Vruchteloos had hij het land
(1) Zie Aanteekening N°. 55.
(2) Zie Aanteekening N°. 56.
(3) Res. S. G. 6 Juni, 10—13 Augustus 1622, enz. Het aantal overloopors word volgens
„Bergen op den Zoom beleghert" geschat op ruim 2500 man.
(4) Res. S. G. 18, 24 en 25 Augustus. Lias loopende 1622, dd. 17 Augustus.
(5) Res. S. G. 29 Augustus. De prins had kolonel Morgan naar Bergoa-op-Zoom gezonden
met 22 compagnieën, waarbij vele vrouwen en kinderen, die, naar verschillende steden
vervoerd, half servies-geld zouden genieten (Res. S. G. 22 en 25 Augustus 1622).
(6) Res. S. G. 10 en 12 Augustus 1622.
(7) Res. S. G. 16 April 1622-
(8) Res. S. G. 5 en 13 Februari, 7 Maart 1622.