106
Willem van Stoutenburg als ontwerper, Reinier van Groeneveld bij
omkooping van handlangers. De al te lichtvaardig ontworpen samen
spanning mislukte. Groeneveld verloor op 29 Maart 1623 het leven
op het schavot; andere medeplichtigen trof hetzelfde lot (1). Stou
tenburg, gewezen ritmeester en gouverneur van Bergen-op-Zoomredde
zich door de vlucht, nam dienst bij het leger der aartshertogin Isabella
en omhelsde den roomsch-katholieken godsdienst. De Staten-Generaal
wilde den Prins te allen tijde door 40 karabiniers, allen Nederlanders,
doen vergezellen, de Staten van Holland zijn lijfwacht te voet met
ruiterij vermeerderen: maar als vroeger sloeg de Prins ook thans het
aanbod af (2).
iY. FINANCIEELE ZORGEN. TOCHT VAN HERTOG CHRISTIAAN
VAN BRUNSWIJK-LUNEBURG IN DUITSCHLAND.
De hardnekkige tegenstand der Hugenoten wekte bij de regeering van
koning Lodewijk XIII van Frankrijk geheel ten onrechte het vermoeden,
dat zij door Groot-Brittanniö, de Duitsche en de Nederlandsche protes
tanten werden ondersteund. Integendeel toonde koning Jacobus toena
dering tot Spanje, de macht der Duitsche protestanten was geheel ge
broken en de Republiek hoe genegen ook om de Fransche geloofsge-
nooten te ondersteunen vreesde maar al te zeer dat Frankrijk één
lijn zou trekken met Oostenrijk. Koning Jacobus zond zijn zoon Karel
prins van Wales, naar Madrid om te dingen naar de hand van de in
fante Maria zuster van Filips IVin de hoop dat het jonge echtpaar als
bruidsgift de Nederlanden zou verwerven, tevens zijn schoonzoon Frederik
door Spanje's bemiddeling in het bezit van zijne erflanden en de keur-
vorstelijke waardigheid zou worden hersteld. Hoewel van het huwelijk
niets kwam, begon Lodewijk XIII te vreezen, dat te eeniger tijd de
Nederlanden aan den Britschen bondgenoot zijner machtige naburen moch
ten onderworpen worden. Zijne moeder Maria de Medici en de later
zoo oppermachtige raadsman Armand Jean du Plessis, kardinaal van
Richelieu, sterkten den koning in deze opvattingen (3). Lodewijk sloot
vrede met de Hugenoten en toonde zich bereid om de gestaakte subsi
dies weder aan de Republiek uit te keeren (4)welke gelden alhier bij de
schromelijke verwarring in de financiën en de bestaande tekorten uit
muntend te pas kwamen. Zelfs in het rijke Holland bestond over de
jaren 1614 tot 1622 een achterstand van 2269.020—511 op de con-
(1) Groeneveld was in 1620 afgezet als luitenant-houtvester van Holland.
(2) Res. S. G. 10, 11, 21 en 24 Februari; Res. H. 27 Februari 1623. De karabiniers zouden
betaling ontvangen als kurassiers „om de dierte van de plaetse van den Hage".
(3) Te voren bisschop van Lugon, was hij in 1622, na den dood van den hertog van
Luynes, verheven tot kardinaal en werd in 1630 hertog van Richelieu.
(4) Res. S. G. 22 April. De eerstvolgende subsidie beliep 340.000 (Res. S. G. 1 Juni 1623).