84
Piccolomini was langs Straelen en Gelder gemarcheerd en had zich
met zijne overal plunderende, alles vernielende soldaten gevestigd tus-
schen Cleve en Schenkenschans; Louis de Rozas y Borgia, hertog van
Lerma, marcheerde met 12000 man van Walbeek naar Goch, gevolgd
door graaf Johan van Nassau met 10000 man, meest cavalerie (1). De
kardinaal-infant had zich den 2den Augustus met 30000 man meester
gemaakt van Straelen, den 3den van Arcen, daarna het land tusschen
Gelder en Cleve bezet.
Prins Frederik Hendkik verdeelde nu zijne macht volgenderwijze.
Het gros van het Staatsche leger en een-derde der ruiterij te Pannerden
graaf Willem van Nassau te Lobith, de Franschen te Neder-Elten,
terwijl hij zelf voorloopig met de rest der ruiterij te Nijmegen bleef.
Hoewel de Schenkenschans aan de Cleefsche zijde voor den vijand open
stond, besloot de Prins tot een geregeld beleg, waartoe de heer van
Brederode batterijen moest opwerpen aan de Eltensche zijde van den
Rijnterwijl bij het Huis te Lobith of z.g. Tolhuis en bij Millingen (ten Z.
van Pannerden) bruggen geslagen werden. Voorts was vrijleger voor de
zoetelaars afgekondigd op de Waal boven Nijmegen en op den Rijn boven
Arnhemterwijl tusschen 's Gravenhage en Arnhem een paarden-posterij
tot stand kwam. 't Viel licht te bevroeden „wat schade daer tusschen.
„gemelte dry legers ende mede door des viants volck hierontrent gedaen
„wert" (2). De maatregelen van den Prins beletten den vijand om
iets van belang te ondernemen, hoezeer de keizerlijken zich nabij de
oostelijke grenzen des lands vertoonden. De commandeurs der grens
plaatsen klaagden allen over verwaarloozing der levende en doode
strijdkrachten, vroegen om versterking en verklaarden zich bij voorbaat
onschuldig wanneer hun een zelfde lot als Schenkenschans trof. Het
landschap Drente wenschte 100 vuurroers met springstokken op te rich
ten „om daerdoor soo veel doenlick het loopen ende grasseeren" van partijen
te beletten (3).
Midden Augustus begon men twee forten aan te leggen, het eene ten
noorden van Schenkenschans bij Elten, het andere, in de Betuwe nabij de
verloren sterkteterwijl het Tolhuis bevestigd en een aantal redouten en
ravelijnen opgeworpen werden (4). De kardinaal-infant beschouwde den
(1) De hertog van Lerma sneuvelde op 18 Januari 1636 bij de bestorming van hot door
de Nederlanders bezette Reciof van Fernambuco. Hij was de zoon van Francisco Gomez de
Sandoval y Roxas, die de Moriscos uit Spanje had verdreven.
(2) Seer. Res. S. G. 8 Juli, Res. S. G. 8, 10, 29 en 31 Juli, 1 Augustus, Lias ioopende
1635 dd. 22, 26—31 Juli, 3 en 4 Augustus; Res. R. v. St, 29—31 Juli. De verrassing van
Schenkenschans was geschied door Eynhouts, geboortig van de Veluwe en luitenant-kolonel
van het regiment van graaf Christoffel vam Embden. Zie Aanteekening N°. 41.
(3) Res. S. G. 23 en 25Res. R. v. St. 24 Augustus 1635.
(4) Res. S. G. 16, Res. R. v. St. 18 Augustus. De kosten voor de twee forten beliepen
400.000, terwijl de provinciën nog geenszins geconsenteerd hadden in do aangevraagde
300.000 voor fortiflcatorischen arbeidbovendien waren 4,608 noodig voor eenige door
Louis de Geer geleverde ijzeren kanonnen van 12 ffi (Res. R. v. St. 27 October, 15 November
1635).
