131
„Additionall Declaration" d.d. 24 October ontzenuwde het valsche
uitstrooisel dat het in 's Prinsen bedoeling lag om het volk te onder
drukken: zijn tusschenkomst beoogde uitsluitend ,,for Preserving of
„the Protestant Religion, and for Restoring the Lawes and Liberties(l)".
Te Exeter voegden zich de eerste personen van aanzien bij den
Prins: op 4 December de luitenant-generaal John Churchill, op wiens
trouw koning Jacobus tot het laatst vast had gerekend. Desertie van
officieren op groote schaal volgde. Prins George van Denemarken
verliet 's konings zijde, terwijl zijn echtgenoote prinses Anna zich naar
de opstandelingen in het noorden begaf. Het koninklijke leger onder
Feversham trok terug over Axminster en Salisbury, langzaam achter
volgd door het leger van den Prins, die steeds een oplossing zonder
wapengeweld voor oogen hield. Slechts bij Wincanton in Dorsetshire en
bij Reading aan de Theems grepen schermutselingen plaats, eindigende
met een nederlaag der koninklijke troepen. Na een zesdaagsch ver
blijf te Salisbury bij zijn leger keerde de koning terug naar Londen
(6 December); het begin van het einde. Op 16 December ontving de
Prins te Hungerford commissarissen van den koning't bleek toen dat de
kroon voor Jacobus nog niet als verloren viel te beschouwen, als hij
slechts gehoor geliefde te geven aan de wenschen des volks. Op 21
December vluchtte de koning naar de zeekust, van waar koningin
Maria en de prins van Wales reeds door Amoine Nompar de Cau-
mont, graaf van Lauzun, naar Frankrijk waren overgebracht; op een
hoeker ingescheept zijnde, haalden visschers nabij het eiland Sheppey
Jacobus van boord en brachten hem naar Londen terug, waar de lords
van de voorloopige regeering hem in vrijheid stelden. De koning begaf
zich terstond naar Rochester en verbleef van 26 tot 28 December
te Whitehall; Willem Frederik van Nassau-Zuylenstein weigerde
namens prins Willem elk onderhoud zoolang Londen niet door
diens troepen was bezet. Den 27sten December bezette Hendrik
Trajectinus van Solms met drie bataljons en eenige ruiterij
Whitehall en St. James, waarop de koning weder naar Rochester ver
trok, op de Medway begeleid door schepen met de prinselijke lijfwacht.
Op 29 December deed prins Willem zijn intocht te Londen; de drie
regimenten Engelschen werden ondergebracht in en om den Tower, de
drie regimenten Schotten in Soutliwarck, terwijl de Prins en Frederik
Armand van Sciionberg zich vestigden in het paleis van St .James-
Op Nieuwsjaarsdag 1689 vluchtte Jacobus ten tweeden male; vóór zijn
vertrek gaf hij bevel aan Feversham om het leger te ontslaan, doch de
verstandige maatregelen van prins Willem wisten de ontbinding te
voorkomen, hetgeen bij de losbandigheid der soldaten op een groote
ramp zou zijn uitgeloopen. Tot 's Prinsen voldoening werd ditmaal de
vlucht des konings door niets en door niemand verhinderd. In den mor
gen van 2 Januari landde de koning te Ambleteuse; Lodewijk XIY
(1) Pamflet N° 12773.
