19
Het meerendeels uit cavalerie bestaande hoofdleger, waarover de
prins van Oranje persoonlijk het bevel voerde, lag verspreid tusschen
Heusden en Geertruidenberg, met het hoofdkwartier te Eaamsdonk (1).
De Prins besloot den vijand in Holland zelf afbreuk te doen en ver
plaatste zijn macht, deels in schuiten, deels door marschen naar dat
gewest, met de bedoeling zich van Naarden meester te maken. Op 3
September trok hij met 72 Staatsche en 48 Spaansche vanen over de bij
Amsterdam gelegde schipbrug over den Amstel naar Ouderkerk en
Weesp, van waar den volgenden dag vlotschuiten de troepen één
uur varens opwaarts de "V echt brachten. Te 's Graveland vereenigde
zich de cavalerie met de te Nieuwersluis aangekomen infanterie-af-
deelingen, en men kwam op 6 September, met tusschen de 25-en 30000
man, voor Naarden. De bevelhebber, Philippe de Pracé du Pas, gaf
zeven dagen later de vesting aan den Prins over en verkreeg met de on
geveer 2100 man sterke bezetting vrijen aftocht naar Arnhem. De Prins
vereerde eiken deelnemer aan den stormloop van 11 September met
een ducaton, eiken grenadier met 15. Voor Luxemburg ging met het
verlies van Naarden alle hoop op een bemachtiging van Holland ver
loren (2).
's Prinsen spoedig daarop volgende zet de verovering van Bonn
bezorgde hem den naam van opgewassen te zijn tegen de meest be
roemde generaals van Lodewijk XIV. Prins Willem hield zijn voor
nemen zelfs geheim voor Hunne Hoog Mogenden, wien hij bij vertrek
uit 's Gravenhage op 29 September alleen het plan mededeelde „een
„reyse naer Bergen op Zoom te doen." Uit hun verzoek aan Zijn Hoog
heid om zich „bij de jegenwoordige ongelegentheyt van tijden ende
„saecken niet all te verre van de frontieren ende limyten van den
Staet te willen esloigneren", bleek voldoende hun onbekendheid met
hetgeen de Prins in den zin had, hoezeer zij bewust waren, dat daardoor
„de vervallen saecken van den Lande wederom mogen worden herstelt
„ende in haeren voorigen florissanten standt gebracht". In de week
der oorlogsverklaring van Spanje aan Frankrijk, vestigde de Prins
het hoofdkwartier te Rozendaal, midden October te Santhoven, daar
na te Mol. Te Herenthals voegde zich de landvoogd Monterey, met de
Spaansche strijdkrachten bij het Staatsche leger, waarna men geza
menlijk boven Venlo over de Maas trok naar Breyell, vervolgens over
het „naer eene tamelijcke resistentie" ingenomen stadje Rheinback
naar Bonn, de hoofd-etappe plaats van het Fransche leger in Neder
land (3).
In den nacht van 5 op 6 November opende de prins van Oranje
de loopgraven. Den volgenden dag verscheen mede het keizerlijke leger
(1) Zie Aanteekening N° 2.
741 R10753' V' St' 9 AUgUStUS' 1' 6 SePtember, Res. S.G. 20 September 1673. Pamfletten
10(3) Res. S.G. 29 September, Seer. Res. S.G. 11, 14, 18, 23 October, 10 November 1673.
