Terwijl de troepen met de uitvoering van het vorenstaande doende waren, raasden
reeds tusschen 1.36-2.45 groote eskaders vliegtuigen door het luchtruim boven ons land
in Westelijke richting, hetgeen op het H.K.V. aanvankelijk nog geen positieve aanwijzing
was voor oorlog, aangezien in de voorafgaande maanden ons grondgebied herhaaldelijk
door vreemde vliegtuigen, zij het dan ook niet in die mate, was overvlogen.
Toen echter te ongeveer 4.15 berichten van grensoverschrijding het H.K.V. bereikten,
gelastte de C.V. graad van paraatheid 4.
Hierbij werden de stellingen volledig bezet, met een zoodanige indeeling van deit dienst,
dat deze langen tijd kon worden volgehouden en de hardnekkige verdediging elk oogen-
blik kon worden gevoerd.
2. Algemeene inrichting en bezetting van de greb bestelling (valleistelling), de
Bij het uitbreken van den oorlog had het V.Lr. reeds grootendeels ingericht de Grebbe
stelling1), de Betuwestelling (linie OchtenDe Spees) en de Maas-Waalstelling, die in
het Zuiden aansloot aan de Peel-Raamstelling.
Daar de groote eenheden, III L.K. en Lt.Div., die aanvankelijk de Peel-Raamstelling
hadden bezet en Brig. B., die in het land van Maas en Waal had stelling genomen, bij het
uitbreken van den oorlog ten Noorden van de Waal werden teruggenomen, zal in dit hoofd
stuk alleen de verdediging ten Noorden van die rivier worden behandeld.
I L.K., organiek ook tot het V.Lr. behoorende, was na de concentratie onder de
bevelen van den O.L.Z. getreden en, in verband met de neutraliteitsopstelling, nabij de
kust gelegerd. Ofschoon het in het voornemen van het opperbevel lag, dit legerkorps bij
het uitbreken van den oorlog met een Oostelijken tegenstander onmiddellijk samen te
trekken in de omgeving van Gouda, om aldaar als strategische reserve te dienen, is zulks
door den overval door de lucht in de Vg.H., waardoor deze groote eenheid aldaar werd
gebonden, niet meer mogelijk geweest. Het V.Lr. beschikte daardoor niet over een sterke
legerreserve, hetgeen, zooals we nader zullen zien, een nadeeligen invloed op de ver
dediging van de Grebbestelling heeft uitgeoefend. De krijgsverrichtingen van I L.K.
zullen in het volgend hoofdstuk worden beschreven.
De troepen hadden gedurende de mobilisatie aan de inrichting van de stellingen gewerkt,
waarbij uiteraard was begonnen met het ontwerpen van aarden verdedigingsopstellingen.
Deze waren hoofdzakelijk vervaardigd van hout en met grond afgedekt. Naarmate meer
tijd beschikbaar kwam, werden verschillende opstellingen voor automatische wapenen
in beton uitgevoerd, waarbij hoofdzakelijk twee typen kazematten werden gebruikt, nl.
78
BETUWESTELLING (LINIE OCHTENDE SPEES) EN DE HAAS-WAALSTELLING.
1) in 1794 werd de oude Grebbelinie weer in zooverre voor onze landsverdediging van belang geacht,
dat men het noodig vond vervallen werkjes in staat van verdediging te brengen en van geschut te voor
zien en zelfs inundatiën te stellen. Voorbeelden van dergelijke verdedigingswerkjes, welke nadien weer
vervielen, zijn o.a. het voormalige Hoornwerk, de Roode Haan, Lambalge en de Glashut.
De linie tusschen Ochten (dorpje aan de Waal) en De Spees (verdedigingswerk aan den Rijn tegen
over de Grebbe) heeft eerst in dezen Wereldoorlog een rol in onze landsverdediging gespeeld. Eerst
in 1799 werden deze liniedijk en veldwerkjes ontworpen en uitgevoerd, nadat reeds eerder tijdens
de inval der Pruisen in 1787 voor een afsluiting van de Betuwe werd gepleit.
