134
stad, liet graafschap Chimay, Charleroy, Bergen, Ath, Kortrijk, dus, op
enkele kleine plaatsen in Henegouwen na, nagenoeg alles
2°. onderteekend voor Frankrijk door bovengenoemde, voor Engeland
door Thomas Herbert, graaf van Pembroke en Montgommery. Frankrijk
erkende Willem III als koning en, overeenkomstig het afzonderlijk
artikel van het tractaat van Nijmegen dd. 10 Augustus 1678, herstelde
het hem in het prinsdom Oranje; Engeland erkende het op 9 Augustus
1696 tusschen Frankrijk en Savoye gesloten vredestractaat. De vrede
met Brandenburg werd hersteld volgens het tractaat van 29 Juni 1679;
3°. onderteekend voor Frankrijk door bovengenoemde, voor de Repu
bliek door de drie reeds genoemde afgevaardigden (1) Frederik Maurits
II de la Tour d'Auvergne zag zich hersteld in het bezit van het markie-
zaat Bergen-op-Zoom (2). Beide mogendheden sloten tevens een tractaat
van commercie, navigatie en marine. Op 11 October geschiedde de ratifi
catie met verklaring op welke tijdstippen de vijandelijkheden in de zeeën
moesten ophouden; op 21 October volgde de uitvaardiging van het vredes
verdrag, terwijl 6 November de bestemming kreeg van dank- en bededag,
te eindigen met het ontsteken van vreugdevuren in den avond.
Op 30 October had, eveneens te Rijswijk, de vredesonderteekening
plaats van een verdrag van Frankrijk met den keizer en het Duitsche Rijk,
en wel door den Zweedschen bemiddelaar Karel Bonde, graaf van Biorno,
voor Frankrijk door Harlay, voor keizer en Rijk door Dominique André
graaf Kaunitz. Bodewijk XIV behield Straatsburg en een groot deel
van den Elzas, keurvorst Johan Willem van de Palts herkreeg de ver
loren plaatsen, hertog Leopold Josef van Lotharingen werd hersteld in
zijn gebied, echter onder zware geldelijke verplichtingen en afstand van
Saarlouis en Longwy (3).
Hunne Hoog Mogenden bedankten Karel XII van Zweden voor de
bemiddeling; de in 1682 geboren koning was zijn op 15 April 1697 over
leden vader Karel XI opgevolgd en 16 November meerderjarig verklaard.
Verder vereerden zij de bemiddelaars Bonde en Lilljeroth elk met
„een gout Lampet ter waerdye van thien duysent gulden", hun secretaris
met een gouden ketting en medaille ter waarde van 800. De vele ver
eeringen en geschenken vorderden de indiening eener petitie van
150.000 (4).
Een op Lodewijk geslagen medaille bevatte de spreuk „Ludovico
„Magno, Victor Perpetus, Semper Pacifico": Lodewijk de Groote, steeds
overwinnaar, altijd vredelievend! Bij de op 13 December geopende parle
mentszittingen waarschuwde Willem III dat de vrede wel was gesloten,
maar dat hem geen lange duur kon beschoren zijn, zoodat men zorg had
te dragen voor een staand leger. De sterkte van 87000 man bracht het
(1) Jacob Johan Hamel Bruyninck was hun secretaris.
(2) Zie Aanteekening N° 29.
(3) Seer. Res. S.G. 4 Januari, 25 Februari, 19 September, 31 December, Res. S.G. 9 Mei,
10, 15 October 1697.
(4) Res. S.G. 13 December 1697, 10, 14 April 1698.
